Η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση των δικαιωμάτων των θυμάτων της εγκληματικότητας

Όλα τα θύματα της εγκληματικότητας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι άξια υποστήριξης. Η σημερινή πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποσκοπεί στην ενίσχυση των δικαιωμάτων τους σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να λαμβάνουν υποστήριξη, να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες, να ζητούν έννομη προστασία και να λαμβάνουν αποζημίωση. Η προτεινόμενη επικαιροποίηση της υφιστάμενης οδηγίας θεσπίζει ελάχιστους κανόνες που υπερβαίνουν εκείνους που θεσπίστηκαν το 2012, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τις εξελισσόμενες ανάγκες της κοινωνίας μας, τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις εξελίξεις στον τομέα της δικαιοσύνης.

Η μεταρρύθμιση περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

• Διασφάλιση ότι τα θύματα είναι καλά ενημερωμένα για τα δικαιώματά τους και διαθέτουν τους αναγκαίους πόρους για την καταγγελία αξιόποινων πράξεων, για παράδειγμα με τη δημιουργία ενιαίας τηλεφωνικής γραμμής βοήθειας για τα θύματα με κοινό αριθμό τηλεφώνου σε επίπεδο ΕΕ: 116 006, και δημιουργία ενός ολοκληρωμένου ιστοτόπου, ο οποίος θα πρέπει να επιτρέπει επίσης συνομιλίες και μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
• Ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας προσαρμοσμένων στις ειδικές ανάγκες των ευάλωτων θυμάτων (όπως τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με αναπηρία, τα θύματα εγκλημάτων μίσους ή τα θύματα υπό κράτηση): προτείνουμε τη βελτίωση της ατομικής αξιολόγησης των αναγκών προστασίας των θυμάτων —με την πρόβλεψη ότι θα πρέπει να ξεκινά από την πρώτη επαφή με τις αρχές— και την επέκταση του καταλόγου των διαθέσιμων μέτρων προστασίας —για παράδειγμα, εντολές προστασίας ή διασφάλιση της παρουσίας των αρχών επιβολής του νόμου.
• Παροχή πρόσβασης σε εξειδικευμένες υπηρεσίες υποστήριξης για ευάλωτα θύματα, όπως δωρεάν ψυχολογική υποστήριξη για όσο διάστημα είναι αναγκαίο ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες των θυμάτων.
• Διευκόλυνση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη, με τη διασφάλιση ότι τα θύματα λαμβάνουν επαρκή βοήθεια στο δικαστήριο και έχουν την εξουσία να προσβάλλουν τις ποινικές αποφάσεις που επηρεάζουν τα δικαιώματά τους, ανεξάρτητα από τον ρόλο τους κατά τη διάρκεια των εν λόγω ποινικών διαδικασιών.
• Εξασφάλιση αποτελεσματικής πρόσβασης σε αποζημίωση με την εξασφάλιση αποζημίωσης στα θύματα αμέσως μετά την έκδοση της απόφασης. Τα θύματα θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να τους επιδικάζεται αποζημίωση από τον δράστη στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας (χωρίς να χρειάζεται να προσφύγουν σε άλλη διαδικασία) και το κράτος θα πρέπει να καταβάλει την αποζημίωση απευθείας στο θύμα, ζητώντας αποζημίωση από τον δράστη στη συνέχεια.

Οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις και τα προτεινόμενα μέτρα βασίζονται στην αξιολόγηση της οδηγίας του 2012 για τα δικαιώματα των θυμάτων και της στρατηγικής της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων (2020-2025), ενώ αντικατοπτρίζουν τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να βελτιώνει συνεχώς την προστασία και την υποστήριξη που παρέχεται στα θύματα της εγκληματικότητας σε όλα τα κράτη μέλη.

Επόμενα βήματα

Η πρόταση της Επιτροπής πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Μετά την έγκρισή της, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο έτη για να μεταφέρουν την οδηγία στο εθνικό τους δίκαιο. Προβλέπεται εξαίρεση για τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας, δηλαδή τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους τέσσερα έτη για να δημιουργήσουν τις αναγκαίες δομές.

Ιστορικό

Η οδηγία της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων τέθηκε σε εφαρμογή το 2015. Έκτοτε, η οδηγία είχε θετικό αντίκτυπο στα δικαιώματα πρόσβασης των θυμάτων σε πληροφορίες και βελτίωσε την πρόσβαση των θυμάτων σε υπηρεσίες υποστήριξης.

Τον Ιούνιο του 2020, η Επιτροπή ενέκρινε τη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων (2020-2025) για να εντείνει περαιτέρω τις προσπάθειές της για τη διασφάλιση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη για όλα τα θύματα της εγκληματικότητας, ανεξάρτητα από το πού στην ΕΕ ή υπό ποιες συνθήκες διαπράχθηκε το έγκλημα. Η στρατηγική καθορίζει σειρά μη νομοθετικών δράσεων σε σχέση με τα δικαιώματα των θυμάτων, συμπεριλαμβανομένης της επανεξέτασης της οδηγίας του 2012 για τα δικαιώματα των θυμάτων και υπό την προϋπόθεση ότι η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογήσει τον αντίκτυπο της οδηγίας για τα δικαιώματα των θυμάτων και να υποβάλει νομοθετική πρόταση για την επικαιροποίησή της, εάν χρειαστεί. Η αξιολόγηση της οδηγίας για τα δικαιώματα των θυμάτων, η οποία εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2022, επιβεβαίωσε ότι η οδηγία έχει αποφέρει σε γενικές γραμμές τα αναμενόμενα οφέλη. Ωστόσο, έχει επίσης καταδείξει ελλείψεις που απαιτούν στοχευμένη βελτίωση σε σχέση με τα βασικά δικαιώματα των θυμάτων βάσει της οδηγίας. Τα προβλήματα συνδέονται με την έλλειψη σαφήνειας και ακρίβειας με την οποία διατυπώνονται ορισμένα δικαιώματα και με το μεγάλο περιθώριο ελιγμών που διαθέτουν τα κράτη μέλη για την εφαρμογή τους.

Η μεταφορά της οδηγίας για τα δικαιώματα των θυμάτων στο εθνικό δίκαιο έχει ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό στα κράτη μέλη. Το 2016 η Επιτροπή είχε κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά 26 κρατών μελών της ΕΕ για ελλιπή μεταφορά της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο. Έκτοτε, η Επιτροπή έθεσε στο αρχείο όλες τις υποθέσεις παράβασης εκτός από μία.

Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις της οδηγίας για τα δικαιώματα των θυμάτων, όπως καταδεικνύονται στην αξιολόγησή της και σε πολυάριθμες διαβουλεύσεις, η Επιτροπή πρότεινε στοχευμένες τροποποιήσεις που ενισχύουν την ικανότητα των θυμάτων να βασίζονται στα δικαιώματά τους.

Για περισσότερες πληροφορίες

Πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση της οδηγίας του 2012 για τα δικαιώματα των θυμάτων

Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με την οδηγία για τα δικαιώματα των θυμάτων

Στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων (2020-2025)

Οδηγία του 2012 για τα δικαιώματα των θυμάτων

Αξιολόγηση του 2022 της οδηγίας του 2012 για τα δικαιώματα των θυμάτων

Δηλώσεις

Μιλάμε για 75 εκατομμύρια ανθρώπους ανά την Ευρωπαϊκή Ένωση κάθε χρόνο που πέφτουν θύματα της εγκληματικότητας. Όλοι είναι άξιοι πλήρους προστασίας και υποστήριξης. Έχουμε μια καλή βάση, αλλά πρέπει να ενισχύσουμε τα δικαιώματά τους. Προτείνουμε μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων που θα τους εγγυάται μεγαλύτερη υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων των πλέον ευάλωτων. Θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να τους παρέχεται έγκαιρη πρόσβαση σε αποζημίωση, καθώς και σε συμμετοχή στη δικαστική διαδικασία.

κ. Βιέρα Γιούροβα, αντιπρόεδρος για θέματα αξιών και διαφάνειας - 12/07/2023

Είναι καθήκον μας να βοηθήσουμε τα θύματα της εγκληματικότητας με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο. Συνεργαζόμαστε στενά με όσους υποστηρίζουν τα θύματα και έχουμε κατανοήσει καλύτερα τι χρειάζονται τα θύματα. Αυτή η νέα νομοθετική πρόταση αποσκοπεί στη βελτίωση των υφιστάμενων κανόνων. Θα τους καταστήσει αποτελεσματικότερους και καλύτερα προσαρμοσμένους στις ανάγκες των θυμάτων —ανεξάρτητα από το πού στην ΕΕ και υπό ποιες συνθήκες διαπράχθηκε το έγκλημα.

κ. Ντιντιέ Ρεντέρς, επίτροπος Δικαιοσύνης - 12/07/2023

Press Release in English