Ερωτήσεις και απαντήσεις: Ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Στόχος της ευρωπαϊκής πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης είναι η προστασία της πολυφωνίας και της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης στην ενιαία αγορά της ΕΕ, όπου αυτά να μπορούν να λειτουργούν ευκολότερα σε διασυνοριακό επίπεδο χωρίς αδικαιολόγητες παρεμβάσεις.

Η πράξη θα συμπληρώσει υφιστάμενα μέτρα στην αγορά οπτικοακουστικών μέσων, καθορίζοντας σαφείς κανόνες και διασφαλίσεις που θα εγγυώνται μεγαλύτερη ανεξαρτησία, διαφάνεια και συνεργασία μεταξύ των φορέων της αγοράς μέσων ενημέρωσης και που, κατά συνέπεια, θα προωθούν την οικονομική τους ανάπτυξη διασυνοριακά.

1. Ποια είναι τα οφέλη της πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης για τις εταιρείες μέσων ενημέρωσης γενικά;

Η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης θα ενισχύσει τη συντακτική ελευθερία των εταιρειών μέσων ενημέρωσης και θα τις προστατεύει από εθνικά μέτρα αδικαιολόγητα, δυσανάλογα ή που εισάγουν διακρίσεις, προστατεύοντας την πολυφωνία του ευρωπαϊκού τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Οι εταιρείες μέσων ενημέρωσης θα επωφεληθούν επίσης από τη δικαιότερη και διαφανέστερη κατανομή των δαπανών για την κρατική διαφήμιση.

Αυτό το κοινό σύνολο κανόνων για όλους τους φορείς των μέσων ενημέρωσης της ΕΕ θα προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου και περισσότερη προβλεψιμότητα όσον αφορά τις συγκεντρώσεις στην αγορά μέσων ενημέρωσης και θα διευκολύνει έτσι τους παράγοντες της εν λόγω αγοράς να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά. Οι εταιρείες μέσων ενημέρωσης θα είναι σε θέση να ωφελούνται από τον θεμιτό ανταγωνισμό και από καλύτερη απόδοση επενδύσεων στο ψηφιακό περιβάλλον μέσω, για παράδειγμα, νέων κανόνων διαφάνειας για μέτρηση κοινού και νέων διασφαλίσεων όσον αφορά την αφαίρεση περιεχομένου σε πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες.

2. Ποια είναι τα οφέλη της πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης για τους δημόσιους παρόχους μέσων ενημέρωσης;

Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης διαδραματίζουν ειδικό ρόλο στη διασφάλιση της πρόσβασης των πολιτών στην πληροφόρηση. Ωστόσο, λόγω της πηγής χρηματοδότησής τους, τα δημόσια μέσα ενημέρωσης είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα στον κίνδυνο πολιτικών παρεμβάσεων.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης δίνει ιδιαίτερη προσοχή στα δημόσια μέσα ενημέρωσης και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Ο κανονισμός προτείνει η χρηματοδότηση που παρέχεται στα δημόσια μέσα ενημέρωσης να είναι επαρκής και σταθερή, διασφαλίζοντας έτσι τη συντακτική ανεξαρτησία. Ο κανονισμός ορίζει επίσης ότι οι δημόσιοι πάροχοι μέσων ενημέρωσης παρέχουν πληθώρα πληροφοριών και απόψεων αμερόληπτα. Τέλος, για να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη ανεξαρτησία από κομματικές πολιτικές επιρροές, ο/η επικεφαλής και το διοικητικό συμβούλιο των δημόσιων μέσων ενημέρωσης θα πρέπει να διορίζονται με τρόπο διαφανή ανοικτό και χωρίς διακρίσεις και να απολύονται μόνο σε πολύ ειδικές περιστάσεις.

3. Ποια είναι τα οφέλη της πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης για τους δημοσιογράφους και άλλους/-ες επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης;

Οι δημοσιογράφοι και οι συντάκτες/-ριες θα προστατεύονται καλύτερα από αδικαιολόγητες παρεμβάσεις στη λήψη συντακτικών αποφάσεων και, στην περίπτωση των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, θα έχουν διαβεβαιώσεις ότι η εργοδοσία τους διαθέτει επαρκή και σταθερή χρηματοδότηση για μελλοντικές δραστηριότητες, σύμφωνα με την αποστολή δημόσιας υπηρεσίας που έχουν.

Η πράξη καθιστά επίσης σαφές ότι απαγορεύεται η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού κατά των μέσων ενημέρωσης, των δημοσιογράφων και των οικογενειών τους. Ομοίως, οι προτεινόμενοι κανόνες διευκρινίζουν ότι οι δημοσιογράφοι δεν θα πρέπει να διώκονται επειδή προστατεύουν το απόρρητο των πηγών τους.

Η συνοδευτική σύσταση καθορίζει κατάλογο βέλτιστων πρακτικών για την ενίσχυση της συντακτικής ανεξαρτησίας και ενθαρρύνει τη συμμετοχή των δημοσιογράφων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων των εταιρειών μέσων ενημέρωσης, καθώς και στις ευκαιρίες κατάρτισης.

Ο κανονισμός και η σύσταση συμπληρώνουν τα μέτρα για την ασφάλεια των δημοσιογράφων, τα οποία έχει εκδώσει μέχρι στιγμής η Επιτροπή, όπως η σύσταση σχετικά με την ασφάλεια των δημοσιογράφων και η προτεινόμενη οδηγία για την προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων από καταχρηστικές προσφυγές στη δικαιοσύνη (κατά των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού).

4.  Ποιες είναι οι απαιτήσεις για τα ίδια τα μέσα ενημέρωσης;  

Η πράξη περιλαμβάνει μια σειρά νέων δικαιωμάτων για την προστασία των μέσων ενημέρωσης και επίσης συνοδεύεται από ένα πολύ στοχευμένο σύνολο αρμοδιοτήτων. Η πράξη περιλαμβάνει ορισμένες ειδικές απαιτήσεις για τα μέσα ενημέρωσης που παρέχουν ειδησεογραφικό περιεχόμενο και περιεχόμενο επικαιρότητας, καθώς τα μέσα αυτά διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση των πολιτών και στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης.

Πρώτον, τα εν λόγω μέσα ενημέρωσης πρέπει να είναι διαφανή όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους. Η απαίτηση αυτή βασίζεται στην ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ που εφαρμόζεται στις εταιρείες εν γένει (εταιρικό δίκαιο και κανόνες για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες).

Δεύτερον, τα εν λόγω μέσα ενημέρωσης λαμβάνουν επίσης τα μέτρα που κρίνουν κατάλληλα για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των μεμονωμένων συντακτικών αποφάσεων και για την αποκάλυψη τυχόν πραγματικής ή δυνητικής σύγκρουσης συμφερόντων.

Τα μέσα ενημέρωσης έχουν πλήρη ελευθερία να αποφασίζουν ποια μέτρα ταιριάζουν καλύτερα στο επιχειρηματικό τους μοντέλο, στο μέγεθος και στις υπόλοιπες ιδιαιτερότητές τους. Ωστόσο, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη διαφάνεια και εμπιστοσύνη, και προς το δημόσιο συμφέρον, η πράξη απαιτεί από αυτά να λαμβάνουν υπόψη τις εν λόγω σημαντικές αρχές: διαφάνεια όσον αφορά τους ιδιοκτήτες, πραγματική ή δυνητική σύγκρουση συμφερόντων και ανεξαρτησία των μεμονωμένων συντακτικών αποφάσεων. 

Δεν πρόκειται για ρύθμιση του τρόπου με τον οποίο οργανώνονται τα μέσα ενημέρωσης: η συντριπτική πλειονότητά τους έχει ήδη θεσπίσει σχετικά μέτρα.

Μπορεί να σημειωθεί ότι το νέο συμβούλιο δεν διαδραματίζει κανέναν ρόλο στην παρακολούθηση των εν λόγω κανόνων και δεν αποτελεί νέο εποπτικό όργανο για τον τομέα του Τύπου.

5. Πώς θα ρυθμίσει η πράξη τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού κατά δημοσιογράφων;

Η πράξη απαγορεύει τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού κατά των μέσων ενημέρωσης, των δημοσιογράφων και των οικογενειών τους. Αυτός είναι ο κανόνας. Η πράξη περιορίζει τυχόν εξαιρέσεις από τον κανόνα για λόγους εθνικής ασφάλειας, η οποία αποτελεί αρμοδιότητα των κρατών μελών, ή όταν πρόκειται για έρευνες κλειστού καταλόγου περιπτώσεων, όπως η τρομοκρατία, η κακοποίηση παιδιών ή η δολοφονία. Η πράξη καθιστά απολύτως σαφές ότι εκείνες θα πρέπει να αιτιολογούνται δεόντως, κατά περίπτωση, σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, όταν δεν ενδείκνυται κανένα άλλο εργαλείο έρευνας. Ως εκ τούτου, η πράξη προβλέπει εν προκειμένω συγκεκριμένες νέες εγγυήσεις σε επίπεδο ΕΕ.

Κάθε θιγόμενος/-η δημοσιογράφος έχει το δικαίωμα να ζητήσει αποτελεσματική δικαστική προστασία από ανεξάρτητο δικαστήριο στο αντίστοιχο κράτος μέλος. Επιπλέον, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να ορίσει μια ανεξάρτητη αρχή που θα χειρίζεται καταγγελίες δημοσιογράφων σχετικά με τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού εναντίον τους. Οι εν λόγω ανεξάρτητες αρχές θα εκδίδουν, εντός τριμήνου από την υποβολή του αιτήματος, γνώμη όσον αφορά τη συμμόρφωση με τις διατάξεις της πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης.

6. Ποιος είναι ο ρόλος του ευρωπαϊκού φορέα ελέγχου της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης; Πώς θα λειτουργεί το συμβούλιο στην πράξη;

Η Επιτροπή προτείνει τη σύσταση ενός νέου ευρωπαϊκού συμβουλίου για τις υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης, το οποίο θα αποτελείται από τις εθνικές αρχές μέσων ενημέρωσης. Το συμβούλιο θα αντικαταστήσει και θα διαδεχθεί την ομάδα των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ERGA) που συστάθηκε δυνάμει της οδηγίας της ΕΕ για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ΥΟΑΜ). Το Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων ενεργεί με πλήρη ανεξαρτησία κατά την άσκηση των καθηκόντων του.

Το συμβούλιο θα:

• προωθεί την αποτελεσματική και συνεπή εφαρμογή της ευρωπαϊκής πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και του ευρύτερου νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για τα μέσα ενημέρωσης·
• παρέχει εξειδικευμένες συμβουλές σχετικά με ρυθμιστικές, τεχνικές ή πρακτικές πτυχές της ρύθμισης των μέσων ενημέρωσης·
• γνωμοδοτεί για τα εθνικά μέτρα και τις συγκεντρώσεις στην αγορά μέσων ενημέρωσης, που ενδέχεται να επηρεάζουν τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης, μεταξύ άλλων με τον αντίκτυπό τους στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και στην πολυφωνία·
• προωθεί τη συνεργασία και την αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών, εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης.

Το συμβούλιο θα διαδραματίζει συγκεκριμένο ρόλο στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, καθώς και των ξένων παρεμβάσεων και της χειραγώγησης πληροφοριών. Θα συντονίζει τα εθνικά μέτρα που σχετίζονται με τις υπηρεσίες μέσων επικοινωνίας τις οποίες παρέχουν πάροχοι υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων εγκατεστημένοι εκτός της Ένωσης, που απευθύνονται σε κοινό εντός της Ένωσης και παρουσιάζουν κινδύνους για τη δημόσια ασφάλεια και άμυνα.

Η πράξη προβλέπει επίσης μηχανισμό αμοιβαίας συνδρομής σε περίπτωση που μια ρυθμιστική αρχή χρειάζεται τη βοήθεια άλλης προκειμένου να αντιμετωπίσει κινδύνους για την εσωτερική αγορά ή για τη δημόσια ασφάλεια.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όσον αφορά την εποπτεία των κανόνων για τους δημόσιους παρόχους υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης, εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να ορίσει μία ή περισσότερες ανεξάρτητες αρχές ή φορείς που μπορεί να διαφέρουν από τις ρυθμιστικές αρχές των μέσων ενημέρωσης. Στόχος της προσέγγισης αυτής είναι να λαμβάνονται υπόψη οι εθνικές ιδιαιτερότητες που σχετίζονται με την εποπτεία των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.

Το συμβούλιο δεν είναι αρμόδιο ούτε για την εποπτεία άλλων διατάξεων της πράξης που αφορούν τα δικαιώματα και τα καθήκοντα των παρόχων υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας, οι οποίες περιλαμβάνουν δημοσιεύματα Τύπου.

7. Πώς θα λειτουργεί η αξιολόγηση των συγκεντρώσεων στην αγορά μέσων ενημέρωσης;

Η πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης δεν εμποδίζει ούτε καθορίζει συγκεκριμένα όρια για τις συγκεντρώσεις στην αγορά μέσων ενημέρωσης. Ωστόσο, παρέχει ένα πλαίσιο σχετικά με τους εθνικούς κανόνες και διαδικασίες για την αξιολόγηση των συγκεντρώσεων στην αγορά μέσων ενημέρωσης που θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην πολυφωνία και στη συντακτική ανεξαρτησία.

Στόχος της πρότασης είναι να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς μέσων ενημέρωσης. Με την επιφύλαξη των εφαρμοστέων κανόνων ανταγωνισμού, ο κανονισμός θα διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη θα αξιολογούν τις συγκεντρώσεις στην αγορά μέσων ενημέρωσης οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην πολυφωνία και στη συντακτική ανεξαρτησία αυτών. Η εν λόγω αξιολόγηση θα γίνεται βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων που θα λαμβάνουν υπόψη ορισμένα στοιχεία, όπως επιπτώσεις στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, διασφαλίσεις για τη συντακτική ανεξαρτησία και οικονομική βιωσιμότητα.

Το συμβούλιο θα είναι σε θέση να εκδίδει γνώμες σχετικά με σχέδια αξιολογήσεων των εθνικών ρυθμιστικών αρχών όσον αφορά τις συγκεντρώσεις στην αγορά μέσων ενημέρωσης, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Θα μπορούσε επίσης να εκδίδει γνώμη σε περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει τέτοια εθνική αξιολόγηση ή διαβούλευση με το συμβούλιο από εθνική αρχή ή φορέα. 

8. Πώς θα ρυθμίζει η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης τα εθνικά μέτρα που επηρεάζουν τα μέσα ενημέρωσης;

Η πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης ορίζει ότι κάθε εθνικό μέτρο (νομοθετικό, κανονιστικό ή διοικητικό, π.χ. χορήγηση άδειας ή έγκρισης) που μπορεί να επηρεάσει τις δραστηριότητες των παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης στην εσωτερική αγορά θα πρέπει να είναι δικαιολογημένο, αναλογικό, αιτιολογημένο, διαφανές, αντικειμενικό και χωρίς διακρίσεις.

Το συμβούλιο θα είναι σε θέση να παρεμβαίνει, κατόπιν αιτήματος της Επιτροπής, εκδίδοντας γνώμες σχετικά με εθνικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων νομοθετικών προτάσεων που εγκρίνονται σε εθνικό επίπεδο. Η Επιτροπή θα έχει επίσης τη δυνατότητα να εκδίδει τις δικές της γνώμες σχετικά με τα εν λόγω μέτρα.

Σε περίπτωση παραβίασης του νόμου, η Επιτροπή θα είναι σε θέση να παρεμβαίνει, κάνοντας χρήση των εξουσιών που της απονέμουν οι Συνθήκες, όπως με κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει.

9. Πώς θα αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης την κρατική διαφήμιση και γιατί αυτό είναι σημαντικό;

Η κρατική διαφήμιση αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων στον τομέα των μέσων ενημέρωσης και οι παράγοντες της αγοράς θα πρέπει να επωφελούνται από ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε αυτήν.

Όσον αφορά τη διαφήμιση από δημόσιες αρχές (σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο ή από τοπικές αρχές πόλεων με πληθυσμό άνω του 1 εκατομμυρίου) και από κρατικές επιχειρήσεις, η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης απαιτεί η κατανομή της εν λόγω κρατικής διαφήμισης στα μέσα ενημέρωσης να είναι διαφανής, αντικειμενική, αναλογική και να μην εισάγει διακρίσεις. Στόχος είναι να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι χρησιμοποίησης δημόσιων και άλλων κρατικών πόρων για την εξυπηρέτηση κομματικών συμφερόντων και να προωθηθεί ο θεμιτός ανταγωνισμός στην εσωτερική αγορά μέσων ενημέρωσης. Οι δημόσιες αρχές και οι κρατικές επιχειρήσεις θα πρέπει να δημοσιεύουν ετησίως πληροφορίες σχετικά με τις διαφημιστικές δαπάνες τους που κατανέμονται σε παρόχους υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης, καθώς και τα ονόματα των εν λόγω παρόχων από τους οποίους αγοράστηκαν οι διαφημιστικές υπηρεσίες και τα ποσά που δαπανήθηκαν (ετήσιο ποσό και ποσό ανά πάροχο).

10. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, όσον αφορά τον έλεγχο του περιεχομένου των μέσων ενημέρωσης;

Η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης βασίζεται στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Η πρόταση παρέχει πρόσθετη προστασία έναντι της αδικαιολόγητης αφαίρεσης, από πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες (άνω των 45 εκατ. χρηστών στην ΕΕ), περιεχομένου μέσων ενημέρωσης που παράγεται σύμφωνα με επαγγελματικά πρότυπα. Οι πλατφόρμες αυτές θα πρέπει να λαμβάνουν όλα τα δυνατά μέτρα για να κοινοποιούν τους λόγους αναστολής περιεχομένου στους παρόχους υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης πριν από την έναρξη ισχύος της αναστολής. Η διαδικασία περιλαμβάνει σειρά διασφαλίσεων που εγγυώνται ότι αυτή η διαδικασία έγκαιρης προειδοποίησης συνάδει με άλλες προτεραιότητες της Επιτροπής, όπως η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης. Οι εν λόγω πλατφόρμες πρέπει να διεκπεραιώνουν κατά προτεραιότητα τυχόν καταγγελίες τις οποίες υποβάλλουν πάροχοι υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης. Η πρόταση προβλέπει ουσιαστικό και αποτελεσματικό διάλογο μεταξύ των μερών για την αποφυγή αδικαιολόγητων αφαιρέσεων περιεχομένου και για την υποχρεωτική υποβολή ετήσιων εκθέσεων από τις πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες.

Οι διατάξεις αυτές συνοδεύονται από διαρθρωμένο διάλογο, που διοργανώνει το ευρωπαϊκό συμβούλιο για τις υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης, ανάμεσα στις πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες, στον τομέα των μέσων ενημέρωσης και στην κοινωνία των πολιτών προκειμένου να προωθείται η πρόσβαση ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης σε διαφοροποιημένη προσφορά στις πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και να παρακολουθείται η τήρηση πρωτοβουλιών αυτορρύθμισης, οι οποίες αποσκοπούν στην προστασία της κοινωνίας από επιβλαβές περιεχόμενο, όπως η παραπληροφόρηση και η χειραγώγηση των πληροφοριών και οι παρεμβάσεις από το εξωτερικό.

11. Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην εν λόγω πράξη και στην οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (οδηγία ΥΟΑΜ);

Η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης βασίζεται στην αναθεωρημένη οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (οδηγία ΥΟΑΜ), η οποία συντονίζει ορισμένες πτυχές των ρυθμίσεων των κρατών μελών σχετικά με τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Ειδικότερα, η πρόταση ενισχύει τη συνεργασία των εθνικών ρυθμιστικών αρχών των μέσων ενημέρωσης, και όσον αφορά τις διατάξεις της οδηγίας ΥΟΑΜ. Η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης θεσπίζει, ιδίως, ένα πλαίσιο συνεργασίας και αμοιβαίας συνδρομής ανάμεσα στις ρυθμιστικές αρχές των μέσων ενημέρωσης και καθιερώνει νέο μηχανισμό που θα διευκολύνει την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των πλατφορμών διαμοιρασμού βίντεο βάσει της οδηγίας ΥΟΑΜ. Επιπλέον, την ομάδα των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (ERGA), η οποία συστάθηκε στο πλαίσιο της οδηγίας ΥΟΑΜ, θα αντικαταστήσει και θα διαδεχθεί το ευρωπαϊκό συμβούλιο για τις υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης, το οποίο θα αναλάβει τα καθήκοντα της ERGA στο πλαίσιο της οδηγίας ΥΟΑΜ και νέα καθήκοντα βάσει της πρότασης. Η πρόταση και η συνοδευτική σύσταση βασίζονται επίσης στις διατάξεις της οδηγίας ΥΟΑΜ σχετικά με τη διαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των μέσων ενημέρωσης.

Ταυτόχρονα, η προτεινόμενη ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης εισάγει ορισμένες νέες διατάξεις που υπερβαίνουν την οδηγία ΥΟΑΜ, για παράδειγμα, σχετικά με τα συστήματα μέτρησης κοινού, με την κρατική διαφήμιση και με την προστασία των δημοσιογραφικών πηγών. Έχει επίσης ευρύτερο πεδίο εφαρμογής και δεν περιορίζεται στα οπτικοακουστικά μέσα.

12.  Ποιο είναι το νέο δικαίωμα εξατομίκευσης της προσφοράς οπτικοακουστικών μέσων;

Ο κανονισμός θεσπίζει το δικαίωμα εξατομίκευσης της προσφοράς μέσων ενημέρωσης σε συσκευές και διεπαφές που χρησιμοποιούνται για την πρόσβαση σε υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, όπως οι συνδεδεμένες τηλεοράσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι χρήστες θα είναι σε θέση να αλλάζουν τις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις και να τις προσαρμόζουν στις δικές τους προτιμήσεις. Θα ισχύει, για παράδειγμα, για το υλικό (π.χ. τηλεχειριστήρια) ή τις συντομεύσεις λογισμικού, τις εφαρμογές και τους τομείς αναζήτησης.

Κατά τη διάθεση των εν λόγω συσκευών και διεπαφών χρήστη στην αγορά, οι κατασκευαστές και οι προγραμματιστές θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι περιλαμβάνουν λειτουργία που επιτρέπει στους χρήστες να ασκούν ελεύθερα και εύκολα το δικαίωμα αυτό.

Οι κανόνες δεν θα επηρεάσουν την ικανότητα των κρατών μελών να διασφαλίζουν την κατάλληλη προβολή των υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων γενικού συμφέροντος (άρθρο 7α της αναθεωρημένης οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων).

13.  Γιατί και με ποιον τρόπο η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης καλύπτει τη μέτρηση κοινού;

Η μέτρηση κοινού είναι καίριας σημασίας για τα μέσα ενημέρωσης και τα διαφημιστικά οικοσυστήματα, καθώς συμβάλλει στον υπολογισμό των τιμών διαφήμισης και, ως εκ τούτου, στην περαιτέρω κατανομή των διαφημιστικών εσόδων και στον προγραμματισμό, την παραγωγή ή τη διανομή περιεχομένου από τους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας.

Με βάση την πράξη για τις ψηφιακές αγορές, ο κανονισμός απαιτεί οι πάροχοι εργαλείων μέτρησης κοινού να παρέχουν στους παρόχους υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων και στους διαφημιστές λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία. Η πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης θα υποχρεώνει επίσης τις ρυθμιστικές αρχές να ενθαρρύνουν την κατάρτιση κωδίκων δεοντολογίας μεταξύ των παρόχων εργαλείων μέτρησης κοινού για την προώθηση της διαφάνειας, της συμπεριληπτικότητας και της αποφυγής διακρίσεων.

Με τους νέους κανόνες μέτρησης κοινού, οι εταιρείες μέσων ενημέρωσης θα είναι σε θέση να ωφελούνται από τον θεμιτό ανταγωνισμό και από καλύτερη απόδοση επενδύσεων στο ψηφιακό περιβάλλον.

14. Γιατί η Επιτροπή υποβάλλει ταυτοχρόνως και κανονισμό και σύσταση;

Η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης λαμβάνει τη μορφή κανονισμού που περιλαμβάνει κοινούς κανόνες και διασφαλίσεις που θα ισχύουν άμεσα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Ο κανονισμός συνοδεύεται από σύσταση που παρέχει κατάλογο εθελοντικών βέλτιστων πρακτικών οι οποίες συλλέγονται από εταιρείες μέσων ενημέρωσης και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς των κλάδου και πρόκειται να συζητηθούν μαζί τους προκειμένου να υποστηριχθεί περαιτέρω η συντακτική ανεξαρτησία. Στόχος είναι να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των μέσων ενημέρωσης έναντι των πιέσεων. Περιλαμβάνει επίσης συστάσεις προς τις εταιρείες μέσων ενημέρωσης και προς τα κράτη μέλη για την ενίσχυση της διαφάνειας του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Η σύσταση θα εφαρμοστεί αμέσως και αναμένεται να οδηγήσει βραχυπρόθεσμα σε θετικές εξελίξεις στην εσωτερική αγορά μέσων ενημέρωσης. Επιπλέον, ο συνδυασμός κανονισμού και σύστασης δίνει τη δυνατότητα να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ρύθμισης και της αυτορρύθμισης των μέσων ενημέρωσης τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και στα κράτη μέλη.

15. Πότε θα τεθεί σε ισχύ η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης;

Ως επόμενο βήμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη θα συζητήσουν την πρόταση κανονισμού της Επιτροπής στο πλαίσιο της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας. Μόλις εγκριθεί από τους συννομοθέτες, ο κανονισμός θα είναι δεσμευτικός ως προς όλα τα μέρη του και θα ισχύει άμεσα σε κάθε κράτος μέλος. Οι περισσότερες διατάξεις θα τεθούν σε εφαρμογή 6 μήνες μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού. Οι διατάξεις σχετικά με το ευρωπαϊκό συμβούλιο για τις υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης θα τεθούν σε εφαρμογή ήδη 3 μήνες μετά την έναρξη ισχύος, ώστε να τεθούν οι βάσεις για επιτυχή εφαρμογή.

16.  Πώς θα επιβληθεί στα κράτη μέλη η ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης;

Η πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης είναι κανονισμός πράγμα που σημαίνει ότι ισχύει άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη. Συνεπώς, τυχόν εικαζόμενες παραβάσεις μπορούν να παραπέμπονται ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Το ευρωπαϊκό συμβούλιο για τις υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης, από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα διασφαλίζει τη συνεπή εφαρμογή της ευρωπαϊκής πράξης για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και του ευρύτερου νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για τα μέσα ενημέρωσης. Στο πλαίσιο των εθνικών μέτρων που επηρεάζουν τη λειτουργία των παρόχων υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, οι γνώμες του συμβουλίου θα αποτελούν σημαντικό στοιχείο για κάθε απόφαση σχετικά με το κατά πόσον ένα κράτος μέλος έχει παραβιάσει την πράξη. Στις σοβαρότερες περιπτώσεις, η Επιτροπή θα είναι σε θέση να παρεμβαίνει, κάνοντας χρήση των εξουσιών που της απονέμουν οι Συνθήκες, όπως να κινεί διαδικασίες επί παραβάσει.

Η σύσταση που συνοδεύει τη νομοθετική πρόταση δεν είναι δεσμευτική. Ωστόσο, η Επιτροπή θα παρακολουθεί την εφαρμογή της σύστασης από τα κράτη μέλη και θα διεξάγει συζητήσεις, στα σχετικά φόρα, σχετικά με τις ενέργειες των ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά τη συνέχεια που θα της δοθεί.

Για περισσότερες πληροφορίες

Δελτίο Τύπου

Ενημερωτικό δελτίο: Ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ

Ενημερωτικό δελτίο: Ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Πρόταση και σύσταση για την ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

Ευρωπαϊκή πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης: εκτίμηση επιπτώσεων

Βίντεο της αντιπροέδρου κ. Γιούροβα σχετικά με την πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης

 

Press Release in English