Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να επισπευστεί η εφαρμογή ορισμένων πτυχών του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα να επιταχυνθεί η εφαρμογή ορισμένων πτυχών του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο εγκρίθηκε πέρσι και αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούνιο του 2026. Η Επιτροπή προτείνει να επισπευστούν δύο βασικά στοιχεία του κανονισμού για τις διαδικασίες ασύλου, ώστε να βοηθηθούν τα κράτη μέλη να διεκπεραιώνουν ταχύτερα και αποτελεσματικότερα τις αιτήσεις ασύλου που ενδέχεται να είναι αβάσιμες.

Επιπλέον, και προκειμένου να υποστηριχθεί ο ίδιος στόχος, η Επιτροπή προτείνει να χρησιμοποιηθεί μια από τις καινοτομίες του συμφώνου και να καταρτιστεί ένας ευρωπαϊκός κατάλογος ασφαλών χωρών καταγωγής. Οι αιτήσεις των υπηκόων των εν λόγω χωρών θα εξετάζονται στο πλαίσιο ταχείας διαδικασίας ή διαδικασίας στα σύνορα. 

Επίσπευση της εφαρμογής βασικών στοιχείων του Συμφώνου: Η Επιτροπή προτείνει την εφαρμογή δύο σημαντικών κανόνων στο πλαίσιο του Συμφώνου ήδη πριν από την έναρξη ισχύος του τον Ιούνιο του επόμενου έτους. Πιο συγκεκριμένα:   

• Όριο ποσοστού αναγνώρισης 20%: Τα κράτη μέλη μπορούν να εφαρμόζουν τη διαδικασία στα σύνορα ή την ταχεία διαδικασία σε άτομα που προέρχονται από χώρες από τις οποίες, κατά μέσο όρο, διεθνή προστασία στην ΕΕ λαμβάνουν 20% ή λιγότεροι αιτούντες.
• Ο ορισμός των ασφαλών τρίτων χωρών και των ασφαλών χωρών καταγωγής μπορεί να γίνεται με εξαιρέσεις, παρέχοντας στα κράτη μέλη μεγαλύτερη ευελιξία καθώς θα μπορούν να αποκλείουν  συγκεκριμένες περιοχές ή σαφώς προσδιορίσιμες κατηγορίες ατόμων.

Η Επιτροπή προτείνει επίσης την κατάρτιση ενός πρώτου ευρωπαϊκού καταλόγου ασφαλών χωρών καταγωγής. Ορισμένα κράτη μέλη διαθέτουν ήδη εθνικούς καταλόγους ασφαλών χωρών καταγωγής. Ο ευρωπαϊκός κατάλογος θα συμπληρώσει αυτούς τους καταλόγους και θα προωθήσει μια πιο ομοιόμορφη εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς χώρας, πράγμα που δώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να διεκπεραιώνουν τις αιτήσεις ασύλου υπηκόων των χωρών που περιλαμβάνονται στον κατάλογο με ταχεία διαδικασία, με την αιτιολογία ότι οι αιτήσεις τους έχουν λιγότερες πιθανότητες να ευδοκιμήσουν.

Η Επιτροπή προτείνει την κατάρτιση ενός πρώτου ενωσιακού καταλόγου που θα περιλαμβάνει το Κόσοβο, το Μπανγκλαντές, την Κολομβία, την Αίγυπτο, την Ινδία, το Μαρόκο και την Τυνησία.

Η Επιτροπή θεωρεί επίσης ότι οι υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες πληρούν, κατ’ αρχήν, τα κριτήρια για να χαρακτηριστούν ασφαλείς χώρες καταγωγής, δεδομένου ότι, στο πλαίσιο της πορείας ένταξής τους στην ΕΕ, καταβάλλουν προσπάθειες για τη σταθερότητα των θεσμών που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων. Μια υποψήφια προς ένταξη χώρα θα εξαιρείται μόνο υπό ορισμένες ειδικές περιστάσεις: αδιάκριτη άσκηση βίας σε καταστάσεις συγκρούσεων, επιβολή κυρώσεων από το Συμβούλιο κατά της εν λόγω χώρας, ή ποσοστό αναγνώρισης αιτούντων άσυλο σε επίπεδο ΕΕ πάνω από 20%.

Η πρόταση της Επιτροπής βασίζεται σε μια ανάλυση του Οργανισμού της ΕΕ για το Άσυλο και σε άλλες πηγές, όπως στοιχεία από τα κράτη μέλη, την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και την ΕΥΕΔ.

Με την πάροδο του χρόνου, ο ενωσιακός κατάλογος ασφαλών χωρών καταγωγής μπορεί να εμπλουτίζεται ή να αναθεωρείται. Οι καταχωρίσεις των χωρών στον κατάλογο μπορούν επίσης να αναστέλλονται ή να διαγράφονται, εάν η οικεία χώρα δεν πληροί πλέον τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό της ως ασφαλούς χώρας καταγωγής. 

Ο χαρακτηρισμός αυτός δεν συνιστά εγγύηση της ασφάλειας όλων των υπηκόων της εν λόγω χώρας ανεξαιρέτως. Τα κράτη μέλη πρέπει να διενεργούν ad hoc αξιολόγηση κάθε αίτησης ασύλου, ανεξάρτητα από το αν ένα πρόσωπο προέρχεται από ασφαλή χώρα καταγωγής ή όχι.  

Επόμενα στάδια

Εναπόκειται πλέον στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν την πρόταση.

Ιστορικό

Στο πλαίσιο των εργασιών της για την εφαρμογή του Συμφώνου, η Επιτροπή προτρέπει τα κράτη μέλη να προσδιορίσουν τομείς στους οποίους μπορούν να επισπευσθούν οι εργασίες, ώστε να επιταχυνθεί η εφαρμογή ορισμένων πτυχών του Συμφώνου που θα αυξήσουν την αποτελεσματικότητα του συστήματος ασύλου μας.

Η αξιολόγηση του κατά πόσον μια τρίτη χώρα είναι ασφαλής χώρα καταγωγής σύμφωνα με τον κανονισμό για τις διαδικασίες ασύλου βασίστηκε σε σειρά επαφών με τα κράτη μέλη, τον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, και την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Ο Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο καθόρισε μια μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των ασφαλών χωρών καταγωγής, εξετάζοντας τις χώρες καταγωγής από τις οποίες προέρχεται σημαντικός φόρτος υποθέσεων ασύλου στην ΕΕ. Σ’ αυτές περιλαμβάνονται οι υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ χώρες· οι χώρες καταγωγής με ποσοστό αναγνώρισης 5% ή χαμηλότερο σε επίπεδο ΕΕ που δημιουργούν σημαντικό φόρτο αιτήσεων ασύλου στην ΕΕ· οι χώρες με απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης και με ποσοστό αναγνώρισης 5% ή χαμηλότερο σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίες δημιουργούν σημαντικό φόρτο υποθέσεων ασύλου στην ΕΕ· και οι χώρες που περιλαμβάνονται ήδη στους υφιστάμενους καταλόγους ασφαλών χωρών καταγωγής των κρατών μελών.

Για περισσότερες πληροφορίες

Πρόταση τροποποίησης του κανονισμού 2024/1348 όσον αφορά την κατάρτιση καταλόγου ασφαλών χωρών καταγωγής σε επίπεδο Ένωσης

Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο –  Επεξηγηματικό σημείωμα

Δηλώσεις

 Μια ταχύτερη και αποτελεσματικότερη διαδικασία ασύλου είναι ο βασικός στόχος του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που συμφωνήθηκε πέρυσι. Με τη σημερινή πρόταση, θέλουμε να προωθήσουμε την εφαρμογή βασικών διατάξεων, δίνοντας στα κράτη μέλη πρόσθετα εργαλεία για να εξορθολογήσουν τη διαδικασία επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου. 

Χένα Βίρκουνεν, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος για την Τεχνολογική Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία

 Μένει λίγο πάνω από ένας χρόνος μέχρι να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Ωστόσο, όπου μπορούμε να κινηθούμε γρηγορότερα, καλό θα ήταν να το κάνουμε. Πολλά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν σημαντικές καθυστερήσεις όσον αφορά τις αιτήσεις ασύλου, επομένως οτιδήποτε μπορούμε να κάνουμε ήδη από τώρα για να στηρίξουμε την ταχύτερη λήψη των αποφάσεων ασύλου είναι απαραίτητο. Οι διατάξεις του Συμφώνου σχετικά με τα ποσοστά αναγνώρισης και την εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς χώρας καταγωγής μπορούν να βοηθήσουν τα κράτη μέλη στην ταχύτερη επεξεργασία των αιτήσεων, εξασφαλίζοντας παράλληλα ότι κάθε αίτηση ασύλου θα συνεχίσει να υπόκειται σε ad hoc αξιολόγηση και στον έλεγχο των εθνικών δικαστηρίων. 

Μάγκνους Μπρούνερ, Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης