Σφαγή της Μπούτσα: χαρτογραφώντας την άρνηση του Κρεμλίνου επί ένα χρόνο

Στις αρχές Απριλίου του 2022, έγινε γνωστό ότι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις είχαν σκοτώσει δεκάδες αμάχους στην ουκρανική πόλη Μπούτσα. Η ρωσική προπαγάνδα ξεκίνησε με ένα σωρό ψέματα σχετικά με τη σφαγή. Με την πάροδο του χρόνου, είδαμε να παρουσιάζονται νέοι ψευδείς ισχυρισμοί.

Πριν από έναν χρόνο, στα τέλη Μαρτίου του 2022, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις είχαν χάσει τη μάχη για το Κίεβο, η οποία ξεκίνησε με αεροπορική επίθεση τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Φεβρουαρίου. Η γενναία ουκρανική αντίσταση ανάγκασε τα ρωσικά στρατεύματα να αποσυρθούν από την πόλη Μπούτσα στο πλαίσιο ευρύτερης υποχώρησης από την πρωτεύουσα. Αμέσως, υπήρξαν αναφορές για νεκρά πτώματα στους δρόμους. Πολλοί Ουκρανοί άμαχοι εκτελέστηκαν, με τα χέρια τους δεμένα πίσω από την πλάτη. Μακάβριες φωτογραφίες συνόδευαν τις μαρτυρίες των ντόπιων αυτοπτών μαρτύρων. Μετά τη σφαγή, πολλές έρευνες, μεταξύ άλλων μια λεπτομερής έκθεση του ΟΗΕ, έχουν αποδείξει τη ρωσική υπαιτιότητα για την επιθετική αυτή ενέργεια.

 

Εδώ εξετάζουμε τι συνέβη μετά τις δολοφονίες. Ποιες τακτικές χρησιμοποίησε το Κρεμλίνο από το εγχειρίδιό του για να προσπαθήσει να μπερδέψει τον κόσμο, να αποποιηθεί την ευθύνη και να αμβλύνει τον αντίκτυπο των πραγματικά φρικτών εγκλημάτων; 

 

Το εγχειρίδιο του Κρεμλίνου σε χρήση: σκεφτείτε την πτήση MH-17

Αυτό που παρατηρήσαμε τελικά ήταν η συνήθης συμπεριφορά του Κρεμλίνου όταν πιάνεται επ’ αυτοφώρω. Άρνηση, άρνηση, άρνηση. Απόδοση ευθυνών σε άλλους. Ένταση των προσπαθειών παραπληροφόρησης με τρελές, επινοημένες ιστορίες. Καμία συγγνώμη. Καμία παραδοχή. Καμία μεταμέλεια. Καμία απόδοση ευθύνης στους επί τόπου αξιωματούχους. Αντ’ αυτού, επινόηση ψεμάτων. Με την πάροδο του χρόνου, οι φιλορώσοι προπαγανδιστές χρησιμοποίησαν έωλα ψέματα για να οικοδομήσουν μια σύνθετη αρχιτεκτονική ξεκάθαρα ψευδών ισχυρισμών.

 

Το πρότυπο που χρησιμοποίησαν ήταν οι πολυάριθμοι ψευδείς ισχυρισμοί που διαδόθηκαν μετά την κατάρριψη της πτήσης MH-17, ενός μαλαισιανού αεροσκάφους που καταστράφηκε στις 17 Ιουλίου 2014 από τις ρωσικές δυνάμεις, σκοτώνοντας και τους 298 επιβαίνοντες. Το ίδιο ισχύει με τις προσπάθειες της Μόσχας να συγκαλύψει τις φρικτές επιθέσεις στη Μαριούπολη την άνοιξη του 2022. Περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό το θέμα εδώ.

 

Πείτε οτιδήποτε. Πείτε τα πάντα. Δυναμώστε τη φωνή σας.

Τα αρχικά αφηγήματα του Κρεμλίνου σχετικά με τη Μπούτσα ήταν συχνά αντιφατικά και κάπως βιαστικά. Πιθανός στόχος ήταν να δημιουργηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερος θόρυβος προκειμένου να αποσπαστεί η προσοχή από τη φρίκη της πραγματικότητας στην πόλη, η οποία βρίσκεται βορειοδυτικά του κέντρου του Κιέβου, όταν αυτή η φρίκη άρχισε να γίνεται γνωστή.

 

Τον Απρίλιο-Μάιο του 2022, τα φιλικά προς το Κρεμλίνο κέντρα πληροφόρησης ισχυρίστηκαν ότι η Ουκρανία σκηνοθέτησε τη σφαγή. Αλλά και σχολιαστές στα κρατικά μέσα ενημέρωσης υποστήριξαν ότι η Ουάσινγκτον, το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες τη σκηνοθέτησαν. Ή ότι ένοχος ήταν ο σκηνοθέτης ενός ουκρανικού μουσικού τηλεοπτικού καναλιού.

 

Σύμφωνα με Ρώσους αξιωματούχους, ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης αλλά και βασικούς προπαγανδιστές (βλ. σύνδεσμο εδώ), όποιος κι αν τη διέπραξε, η σφαγή ήταν το ίδιο ψευδής όπως και οι καταγγελίες της Δύσης σχετικά με τις επιθέσεις με χημικά όπλα του Σύρου Προέδρου Μπασάρ Αλ Άσαντ. Το ίδιο ψευδής όπως και η σφαγή της Σρεμπρένιτσα, σκηνοθετημένη, χωρίς αποδεικτικά στοιχεία ή απλώς ένα ειδεχθές ψέμα. Άρνηση, άρνηση, άρνηση.

 

Λίγο αργότερα, τα κέντρα πληροφόρησης άρχισαν να διαδίδουν ανακατασκευασμένες ιστορίες από το αφήγημα για την πτήση MH-17, επινοώντας περίεργες, υποτιθέμενες «τεχνικές λεπτομέρειες» για να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση των εξειδικευμένων γνώσεων εκ των έσω. Τώρα ο ισχυρισμός ήταν ότι η απουσία αίματος και σωματικής ακαμψίας των πτωμάτων αποδείκνυε ότι τα θύματα της σφαγής σκοτώθηκαν αφού αποχώρησαν τα ρωσικά στρατεύματα στις 30 Μαρτίου. Ένας ακόμα πιο τρελός ισχυρισμός ήταν ότι τα πτώματα ήταν ζωντανοί άνθρωποι. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των προπαγανδιστών της Ρωσίας, τα πτώματα ήταν ηθοποιοί που τοποθετήθηκαν στον δρόμο για τους φωτογράφους, επειδή φαινόταν σαν να κινούνται. Εν συνεχεία, ισχυρίστηκαν εκ νέου ότι ήταν πραγματικά πτώματα αλλά ότι ήταν τα πτώματα φιλορώσων Ουκρανών που δολοφονήθηκαν από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις κατά την είσοδό τους στην πόλη, είτε με εκτελέσεις είτε ενδεχομένως με πυρά πυροβολικού.

 

Επιπλέον, ισχυρίστηκαν ότι τα πτώματα μπορεί επίσης να ανήκαν σε φιλορώσους «συνεργάτες», τους οποίους οι Ουκρανοί Ναζί είχαν σκοτώσει πριν από αρκετό καιρό. Ίσως οι Ναζί να είχαν εναποθέσει  τα πτώματα σε ένα δάσος κοντά στο Ιρπίν και στη συνέχεια τα μετέφεραν στην Μπούτσα για να παρουσιαστούν ως Ουκρανοί άμαχοι που σκοτώθηκαν από τη Ρωσία. Μπερδευτήκατε; Δεν ξέρετε ποιον να εμπιστευθείτε; Ποιος να ξέρει;

 

Τέλος στα τρελά αφηγήματα, απαρχή της συνωμοσίας

Αυτό που συμβαίνει με την παραπληροφόρηση είναι ότι πολλές ιστορίες, ακόμη και αν είναι αντιφατικές, ενισχύουν το αίσθημα σύγχυσης ή τη δυσπιστία σε μία αληθινή, καλά ερευνημένη και τεκμηριωμένη εξήγηση. Το ανθρώπινο μυαλό το διακρίνει η περιέργεια και προσελκύεται από σκάνδαλα και φαντασίες, αναζητώντας απαντήσεις στα ανεξήγητα. Έτσι, ο εξειδικευμένος χειραγωγός συνεχώς προσθέτει στοιχεία που προσελκύουν την προσοχή του κοινού στο αφήγημά του και την αποσπούν από την αλήθεια. Η παρουσίαση μεταβαλλόμενων και αντικρουόμενων ιστοριών δεν είναι τυχαία, αλλά ηθελημένη.

 

Συχνά, τέτοιες ιστορίες αξιοποιούν το σύμπαν των θεωριών συνωμοσίας. Έτσι, ανοίγει ο δρόμος για όσους αναζητούν βαθύτερες και κρυφές αιτίες προβλημάτων και συγκρούσεων. Η συνωμοσία είναι βασικό δομικό στοιχείο πολλών επιχειρήσεων χειραγώγησης υπέρ του Κρεμλίνου, σε πάρα πολλά πολιτικά θέματα. Εντρυφήστε στα περισσότερα από 1.700 παραδείγματα αντίστοιχων περιπτώσεων χειραγώγησης στη βάση δεδομένων μας, για να πάρετε μια γεύση από το σύμπαν των θεωριών συνωμοσίας.

 

Εν συνεχεία, όλο τον Απρίλιο του 2022, τα φιλικά προς το Κρεμλίνο κέντρα πληροφόρησης παρουσίασαν επίσης τους λόγους για τους οποίους δήθεν η Ουκρανία θα σκηνοθετούσε μια τόσο αποτρόπαια και ψευδή παράσταση με τη χρήση ηθοποιών ή πτωμάτων. Ίσως επιθυμούσαν να εκτροχιάσουν την επικείμενη πρόοδο στις διαπραγματεύσεις Ρωσίας-Ουκρανίας; Ή να δικαιολογήσουν νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας; Ή να αποσπάσουν την προσοχή από το βίντεο των Ουκρανών που βασανίζουν Ρώσους αιχμαλώτους πολέμου; Ή από χρηματοδοτούμενα από τις ΗΠΑ στρατιωτικά βιολογικά εργαστήρια στην Ουκρανία; Κάτι ύποπτο συμβαίνει εδώ!

 

Ψέματα, καταραμένα ψέματα και οι διακλαδώσεις τους

Τα ρωσικά μέσα παραπληροφόρησης διέδωσαν αυτή την πρώτη φουρνιά αφηγημάτων τον Απρίλιο και στις αρχές Μαΐου του 2022, μετατρέποντάς τα αργότερα σε μια ιστορία σύμφωνα με την οποία η Ρωσία ήταν ανίκανη να διαπράξει οποιοδήποτε έγκλημα πολέμου. Ως εκ τούτου, τα αποδεικτικά στοιχεία για άλλα εγκλήματα ήταν επίσης ψευδή. Η ιδέα ότι η «η Μπούτσα είναι ένα ψέμα» έγινε υπόδειγμα για την απαξίωση όλων των φρικαλεοτήτων που διέπραξαν τα ρωσικά στρατεύματα.

 

Μπορεί να ακούγεται αρρωστημένο, αλλά υπάρχει αξία στο να «κατέχει κανείς την αλήθεια για την Μπούτσα». Αυτό βοηθά τους κορυφαίους Ρώσους προπαγανδιστές, όπως ο Vladimir Solovyov και άλλοι, να βγουν στην επίθεση και να αναφέρουν προδραστικά την περίπτωση της Μπούτσα.  Στο πλαίσιο αυτής της τακτικής, όταν οι επικριτές της Ρωσίας αναφέρονται στην Μπούτσα ή σε άλλες φρικαλεότητες, χαρακτηρίζονται ως «ρωσόφοβοι» —άλλο ένα κλασικό κόλπο από το εγχειρίδιο του Κρεμλίνου.

 

Για παράδειγμα, σύμφωνα με σχετικά ρεπορτάζ, ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν εμπορικό κέντρο στην ουκρανική πόλη Κρέμεντσουκ στις 27 Ιουνίου. Τα μέσα ενημέρωσης υπέρ του Κρεμλίνου απέρριψαν τα ρεπορτάζ για την επίθεση και ισχυρίστηκαν ότι πρόκειται για ουκρανική «πρόκληση παρόμοια με την Μπούτσα». Τον Αύγουστο, ένας σχολιαστής ισχυρίστηκε ότι η Δύση πολεμά τη Ρωσία με «ψυχολογικό πόλεμο», συμπεριλαμβανομένης της σκηνοθετημένης σφαγής της Μπούτσα.

 

Τον Σεπτέμβριο, η Ουκρανία ξεκίνησε μια αντεπίθεση από το Χάρκοβο, απελευθερώνοντας γρήγορα τα εδάφη που είχε καταλάβει η Ρωσία. Η Μόσχα δυσκολεύτηκε να εξηγήσει πώς και γιατί, αλλά σύντομα έγινε γνωστό ότι βρέθηκαν μαζικοί τάφοι κοντά στην απελευθερωμένη πόλη Ιζιούμ. Ορισμένα από τα πτώματα που ανασύρθηκαν είχαν σημάδια βασανιστηρίων. Μένοντας πιστοί στο αφήγημά τους, οι Ρώσοι προπαγανδιστές υποβάθμισαν αυτές τις αναφορές και  τις χαρακτήρισαν «Bucha 2.0».  Έχουμε καταρρίψει αυτά τα μυθεύματα.

 

Απόσυρση = χειρονομία καλής θέλησης και ποιος μίλησε για δολοφονίες;

Στις αρχές του 2023, ένα άλλο αφήγημα έκανε την εμφάνισή του. Στοχεύοντας κυρίως στους ισπανόφωνους της Λατινικής Αμερικής και σε γαλλόφωνο κοινό στην Αφρική, το αφήγημα αυτό αποτελεί μια ξεκάθαρη επανάληψη των προηγούμενων αντίστοιχων αφηγημάτων, αλλά με λιγότερες αντιφάσεις. Τα ψέματά του είναι ακόμα πιο εξωφρενικά.

 

Μεταξύ άλλων, το αφήγημα υποστηρίζει, με έναν ισχυρισμό τόσο πρόδηλα ψευδή που προκαλεί σχεδόν εντύπωση, ότι οι Ρώσοι στρατιώτες δεν αναγκάστηκαν να αποσυρθούν από την Μπούτσα, αλλά ότι η αναχώρησή τους από την πόλη ήταν «χειρονομία καλής θέλησης της Μόσχας». Υποστηρίζει επίσης ότι οι ουκρανικές αρχές δεν υπέβαλαν «λεπτομερείς και επαληθευμένες» εγκληματολογικές εκθέσεις σχετικά με τους θανάτους αμάχων, παρά τις πολυάριθμες αναφορές που έχουν συντάξει ή συντάσσουν οι εγκληματολογικές ομάδες.

 

Ένα αποπροσανατολιστικό παρελθόν προετοιμάζει το έδαφος για περισσότερα ψέματα

Εδώ και χρόνια, αν όχι δεκαετίες, η παραπληροφόρηση υπέρ του Κρεμλίνου προετοιμάζει το κοινό της, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό, για το αφήγημα ότι η Ρωσία δεν ευθύνεται ποτέ και ότι είναι πάντα θύμα των μηχανορραφιών ρωσόφοβων παραγόντων, οι οποίοι προσπαθούν να βλάψουν τον λαό της, να δυσφημίσουν την ιστορία της και να καταστρέψουν το κράτος της.

 

Την επόμενη φορά που θα ανακαλυφθεί κάποια φρικαλεότητα, ετοιμαστείτε για μια καταιγίδα παραπληροφόρησης. Ηρεμήστε και απορρίψτε το αφήγημα του Κρεμλίνου. Θυμηθείτε την Μπούτσα. Δείτε μόνοι σας μια σύντομη οπτική παρουσίαση εδώ.