Από τη δεκαετία του 1960, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν συγκεντρώσει πόρους για τη χρηματοδότηση έργων που αλλάζουν τη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Σήμερα, μεταξύ άλλων, η ΕΕ εργάζεται για τη δημιουργία ανάπτυξης και θέσεων εργασίας, την προστασία του περιβάλλοντος, τη μείωση των οικονομικών διαφορών μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του οργανωμένου εγκλήματος.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ επιτρέπει επίσης σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία, έτσι ώστε η Ευρώπη να μπορεί να ανταγωνίζεται άλλους παγκόσμιους παράγοντες· περισσότερο απ’ ό,τι το κάθε κράτος μέλος μόνο του.
Για την Ελλάδα, ο προϋπολογισμός της ΕΕ, ιδίως μέσω του Ταμείου Συνοχής, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη υποδομών, στον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα και στην ανάπτυξη πλαισίου έρευνας και καινοτομίας.
Πώς λειτουργεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ στην Ελλάδα
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ είναι συμπληρωματικός του εθνικού προϋπολογισμού της Ελλάδας και ενεργοποιείται όταν είναι πιο αποτελεσματικό να δαπανώνται χρήματα σε επίπεδο ΕΕ απ’ ό,τι σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο. Το 2020, η Ελλάδα συνεισέφερε 1,8572 δις ευρώ από τα συνολικά έσοδα της ΕΕ, ύψους περίπου 160 δισ. ευρώ.
Το ίδιο έτος, οι επενδύσεις της ΕΕ στην Ελλάδα περιλάμβαναν:
- 4,276 δις ευρώ για έξυπνη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη
- 2,62 δις. ευρώ για τη βιώσιμη ανάπτυξη (οικονομική, κοινωνική και εδαφική)
- 477,5 εκατ. ευρώ για την ασφάλεια και την ιθαγένεια.
Εκτός από τις επενδύσεις στην Ελλάδα, ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρέχει στήριξη και σε άλλους τομείς, μεταξύ των οποίων:
- Οικονομική ανάπτυξη των λιγότερο εύπορων χωρών της ΕΕ
- Συνδρομή σε καταστάσεις φυσικών καταστροφών
- Αναπτυξιακή βοήθεια και συνδρομή προς τις γειτονικές χώρες της ΕΕ και τρίτες χώρες.
Ποιοι είναι οι κύριοι επενδυτικοί τομείς της ΕΕ για την Ελλάδα;
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε φοιτητές, επιστήμονες, γεωργούς, μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πόλεις, περιφέρειες και πολλούς άλλους δικαιούχους στην Ελλάδα.
Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης της ΕΕ διατίθεται στους τομείς της γεωργίας, της αγροτικής ανάπτυξης και της διατήρησης της φύσης.
Το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό της χρηματοδότησης της ΕΕ διατίθεται για την περιφερειακή πολιτική. Για παράδειγμα, με χρηματοδότηση από την ΕΕ θα καταστεί εφικτή η ανάπτυξη του δικτύου μετρό στη Θεσσαλονίκη.
Η ασφάλεια και η ιθαγένεια είναι η τρίτη μεγαλύτερη κατηγορία δαπανών της ΕΕ στην Ελλάδα.Για παράδειγμα, από τον Νοέμβριο του 2015 μέχρι τον Αύγουστο του 2019, στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ προγράμματος στέγασης δημιουργήθηκαν 25 000 θέσεις στην Ελλάδα για τη φιλοξενία και τη στήριξη προσφύγων.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ στην Ελλάδα
Προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027
Λόγω της πανδημίας COVID-19, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ενισχύσει τον τρέχοντα μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της για την περίοδο 2021-2027. Μαζί με το προσωρινό μέσο ανάκαμψης NextGenerationEU, έχουν διατεθεί 1,8 τρισ. ευρώ για να μετριαστεί η ζημία που προκλήθηκε από την πανδημία και να βοηθηθεί η Ευρώπη να βγει από την κρίση ισχυρότερη και ανθεκτικότερη.
- Η Ελλάδα αναμένεται να λάβει περίπου 17,77 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς να έχει στη διάθεσή της περίπου 12,73 δις. ευρώ πρόσθετων δανείων στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
- Η Ελλάδα θα λάβει επίσης 1,17 δισ. ευρώ το 2021 στο πλαίσιο του REACT-EU και 755 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.
- Η Ελλάδα θα λάβει επίσης 21,379 δισ. ευρώ από κονδύλια της πολιτικής συνοχής από τον τελευταίο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, καθώς και λίγο πάνω από 14,97 δισ. ευρώ σε άμεσες ενισχύσεις από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ). Θα διατεθούν επίσης 4,021 δισ. ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης εκταμιεύσει 5,265 δισ. ευρώ για χρηματοδοτική στήριξη στην Ελλάδα στο πλαίσιο της στήριξης για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (μέσο SURE). Η στήριξη χορηγήθηκε με τη μορφή δανείων που χορηγήθηκαν με ευνοϊκούς όρους και θα βοηθήσει την Ελλάδα να καλύψει τις δαπάνες που σχετίζονται με το προσωρινό καθεστώς επιδότησης μισθών λόγω της νόσου COVID-19.
Σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ και NextGenerationEU για την Ελλάδα
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ τροφοδοτεί το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη
Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους προϋπολογισμούς της Ελλάδας (και άλλων χωρών της ΕΕ)
Μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027
Γενικές πληροφορίες
Πώς λειτουργεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ;
- Ο προϋπολογισμός της ΕΕ προορίζεται κυρίως για επενδύσεις, επομένως ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο δαπανών, γνωστό ως πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ), εγκρίνεται για περίοδο πέντε έως επτά ετών. Το ΠΔΠ καθορίζει τα μέγιστα ετήσια ποσά (ανώτατα όρια) που θα δαπανήσει η ΕΕ για κάθε κατηγορία (τομείς).
- Όλοι επωφελούνται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ: από την προστιθέμενη αξία της συμμετοχής στην ενιαία αγορά και την από κοινού αντιμετώπιση προκλήσεων, όπως η καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, η ενίσχυση της ψηφιακής κυριαρχίας και η αντιμετώπιση της κρίσης COVID-19.
- Ο ετήσιος προϋπολογισμός της ΕΕ αποφασίζεται δημοκρατικά, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των χωρών της ΕΕ (που εκπροσωπούνται στο Συμβούλιο) και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σχέδιο ετήσιου προϋπολογισμού.
- Οι εθνικές κυβερνήσεις (Συμβούλιο της ΕΕ) και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (που εκπροσωπεί τους πολίτες της ΕΕ) μπορούν να το τροποποιήσουν
- Οι εθνικές κυβερνήσεις (Συμβούλιο της ΕΕ) και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (που εκπροσωπεί τους πολίτες της ΕΕ) πρέπει να το εγκρίνουν.
Από πού προέρχονται τα χρήματα;
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτείται από τις ακόλουθες πηγές:
- Ποσοστό του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος κάθε χώρας ανάλογα με το πόσο πλούσια είναι
- Τελωνειακοί δασμοί επί των εισαγωγών από χώρες εκτός της ΕΕ
- Ένα ποσό που βασίζεται στον φόρο προστιθέμενης αξίας που εισπράττεται από κάθε χώρα της ΕΕ
- Από το 2021, μια συνεισφορά με βάση την ποσότητα των μη ανακυκλωμένων πλαστικών απορριμμάτων συσκευασίας σε κάθε χώρα
- Άλλα έσοδα, συμπεριλαμβανομένων των συνεισφορών τρίτων χωρών σε ορισμένα προγράμματα, των τόκων υπερημερίας και των προστίμων, καθώς και του πλεονάσματος από το προηγούμενο έτος
- Για τη χρηματοδότηση του NextGenerationEU, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αντλήσει κεφάλαια από τις κεφαλαιαγορές, τα οποία θα αποπληρωθούν σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα έως το 2058.
Ποιος αποφασίζει για το πώς δαπανώνται τα χρήματα;
Κατά την περίοδο 2021-2027:
- Οι εθνικές αρχές διαχειρίζονται περίπου τα τρία τέταρτα των δαπανών του προϋπολογισμού από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (επιμερισμένη διαχείριση)
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οργανισμοί και οι αντιπροσωπείες της διαχειρίζονται περίπου το 18% του προϋπολογισμού της ΕΕ (άμεση διαχείριση)
- Άλλοι διεθνείς οργανισμοί, εθνικοί οργανισμοί ή τρίτες χώρες διαχειρίζονται το 8% του προϋπολογισμού της ΕΕ (έμμεση διαχείριση)
- Για το NextGenerationEU, το 90 % των κονδυλίων θα διοχετευθεί μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Το RRF είναι ένα μέσο παροχής επιχορηγήσεων και δανείων για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στις χώρες της ΕΕ συνολικής αξίας 723,8 δισ. ευρώ.
Η Επιτροπή έχει την τελική ευθύνη για την εκτέλεση του συνόλου του προϋπολογισμού, ώστε να διασφαλίζεται ότι κάθε ευρώ που δαπανάται καταγράφεται και καταλογίζεται.
- Εν συνεχεία, οι λογαριασμοί ελέγχονται από την Επιτροπή, τις εθνικές κυβερνήσεις και άλλους οργανισμούς και λαμβάνονται μέτρα για την αντιμετώπιση τυχόν αδυναμιών ή σφαλμάτων.
- Τέλος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (εξ ονόματος των πολιτών της ΕΕ) ψηφίζει για να εγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή εκτέλεσε τον προϋπολογισμό (ή για να χορηγήσει «απαλλαγή»).
Πώς λειτουργεί ο ετήσιος κύκλος ζωής του προϋπολογισμού της ΕΕ
Η ΕΕ διαθέτει επίσης μια σειρά φορέων και εργαλείων για να ανακοινώνει με διαφάνεια και να εντοπίζει, να διερευνά και να τιμωρεί την παράτυπη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ, τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή ή τα σοβαρά παραπτώματα εντός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Πώς λειτουργεί ο ετήσιος κύκλος ζωής του προϋπολογισμού της ΕΕ
Η ΕΕ διαθέτει επίσης μια σειρά φορέων και εργαλείων για να ανακοινώνει με διαφάνεια και να εντοπίζει, να διερευνά και να τιμωρεί την παράτυπη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ, τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή ή τα σοβαρά παραπτώματα εντός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Μέτρα της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης
Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF)
Σχετικοί σύνδεσμοι
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ με μια ματιά