Η Επιτροπή ζητά την υποβολή στοιχείων σχετικά με το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού

Αθήνα, 02/08/2024

 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε σήμερα δημόσια διαβούλευση καλώντας όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν παρατηρήσεις όσον αφορά το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού από δεσπόζουσες επιχειρήσεις.

Το άρθρο 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: ΣΛΕΕ) απαγορεύει στις δεσπόζουσες επιχειρήσεις να επιδίδονται σε καταχρηστικές συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένης συμπεριφοράς με την οποία αποκλείονται ανταγωνιστές από την αγορά. Παραδείγματα τέτοιων καταχρηστικών πρακτικών αποκλεισμού από δεσπόζουσες επιχειρήσεις είναι η εξοντωτική τιμολόγηση, η συμπίεση των περιθωρίων κέρδους, η αποκλειστική αντιπροσωπεία και η άρνηση προμήθειας.

H επιβολή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ είναι καίριας σημασίας, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι ο ανταγωνισμός λειτουργεί αποτελεσματικά, ότι όλες οι επιχειρήσεις έχουν ίσες ευκαιρίες ανταγωνισμού και ότι οι καταναλώτριες και οι καταναλωτές μπορούν να αποκομίσουν τα οφέλη που προσφέρουν οι ανταγωνιστικές αγορές. Η Επιτροπή έχει αποκτήσει εκτεταμένη πείρα στην επιβολή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ, ιδίως όσον αφορά τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού. Την ίδια στιγμή, το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ είναι το μοναδικό πεδίο του ευρωπαϊκού δικαίου περί ανταγωνισμού για το οποίο δεν υπάρχουν επί του παρόντος κατευθυντήριες γραμμές που αποσαφηνίζουν την εφαρμογή του.

Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών που δημοσιεύτηκε σήμερα έχει ως στόχο να αποτυπώσει την ερμηνεία της νομολογίας των δικαστηρίων της ΕΕ σχετικά με τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού και την πρακτική της Επιτροπής. Κάτι τέτοιο θα ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου προς όφελος των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, καθώς και των εθνικών αρχών ανταγωνισμού και των δικαστηρίων.

Ειδικότερα, το σχέδιο των κατευθυντήριων γραμμών παρέχει κατευθύνσεις σχετικά με διάφορα βασικά ζητήματα που αφορούν τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού από δεσπόζουσες επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται:

• Ο σκοπός της επιβολής του δικαίου περί ανταγωνισμού και η έννοια της ευημερίας των καταναλωτών στο δίκαιο της ΕΕ, μεταξύ άλλων σε σχέση με τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού.
• Οι βασικές αρχές που ισχύουν για την αξιολόγηση της ενιαίας και της συλλογικής δεσπόζουσας θέσης.
• Η εφαρμογή γενικών αρχών για τον προσδιορισμό του κατά πόσον μια συμπεριφορά δεσπόζουσας επιχείρησης μπορεί να συνιστά καταχρηστική πρακτική και, ιδίως, όσον αφορά τις έννοιες του «υγιούς ανταγωνισμού» και των «αποτελεσμάτων αποκλεισμού».
• Τα στοιχεία που είναι αναγκαία για να αποδειχθεί ότι μια συμπεριφορά έχει τη δυνατότητα να παράγει αποτελέσματα αποκλεισμού. Ειδικότερα, το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών προσδιορίζει: i) τις κατηγορίες συμπεριφορών για τις οποίες η δυνατότητα παραγωγής αποτελεσμάτων αποκλεισμού είναι αναγκαίο να αποδειχθεί· ii) τις κατηγορίες συμπεριφορών που έχουν μεγάλες πιθανότητες να οδηγήσουν σε αποτελέσματα αποκλεισμού και iii) τους απροκάλυπτους περιορισμούς, οι οποίοι, από τη φύση τους, οδηγούν σε αποτελέσματα αποκλεισμού.
• Το ουσιαστικό νομικό κριτήριο με το οποίο προσδιορίζεται η δυνατότητα παραγωγής αποτελεσμάτων αποκλεισμού για κάθε συμπεριφορά.
• Το αναλυτικό πλαίσιο που εφαρμόζεται σε ορισμένα είδη συμπεριφοράς των εταιρειών που κατέχουν δεσπόζουσα θέση. Στο σχέδιο γίνεται διάκριση μεταξύ: i) της συμπεριφοράς που υπόκειται σε ειδικό νομικό κριτήριο το οποίο ορίζεται στη νομολογία της ΕΕ (λ.χ. αποκλειστική αντιπροσωπεία, δέσμευση και ομαδική πώληση, άρνηση προμήθειας, εξοντωτική τιμολόγηση και συμπίεση των περιθωρίων κέρδους)· και ii) της συμπεριφοράς που δεν υπόκειται σε ειδικό νομικό κριτήριο (λ.χ. εκπτώσεις υπό όρους, εκπτώσεις πολλαπλών προϊόντων, αυτοπροτίμηση και περιορισμοί πρόσβασης).
• Οι γενικές αρχές που ισχύουν για την εκτίμηση των δικαιολογητικών λόγων που μπορεί να επικαλεστεί η δεσπόζουσα επιχείρηση.

Επόμενα βήματα

Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μπορούν να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με το σχέδιο των κατευθυντήριων γραμμών έως τις 31 Οκτωβρίου 2024. Περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο υποβολής συνεισφορών είναι διαθέσιμες εδώ.

Επί του παρόντος, η Επιτροπή σχεδιάζει να οριστικοποιήσει εντός του 2025 το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού με βάση τις παρατηρήσεις που έλαβε στο πλαίσιο της παρούσας δημόσιας διαβούλευσης.

Γενικές πληροφορίες

Το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ το οποίο μπορεί να εφαρμοστεί από τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού και τα δικαστήρια, απαγορεύει την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης που δύναται να επηρεάσει το εμπόριο εντός της ΕΕ και να εμποδίσει ή να περιορίσει τον ανταγωνισμό. Η εφαρμογή της διάταξης αυτής ορίζεται στον κανονισμό αριθ. 1/2003.

Στις κατευθύνσεις που κυκλοφόρησε το 2008 για τις προτεραιότητες κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας, η Επιτροπή καθόρισε τις προτεραιότητές της όσον αφορά τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού από δεσπόζουσες επιχειρήσεις. Οι κατευθύνσεις του 2008, συνέβαλαν στην προώθηση μιας προσέγγισης που εστιάζει στα πιθανά αποτελέσματα εικαζόμενης καταχρηστικής συμπεριφοράς, μέσω της ανάλυσης της δυναμικής της αγοράς (η λεγόμενη «προσέγγιση βάσει των αποτελεσμάτων»). Αφότου εκδόθηκαν οι κατευθύνσεις του 2008, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει εκδώσει 34 αποφάσεις σχετικά με καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού. Αυτή η πλούσια νομολογία επικύρωσε την προσέγγιση βάσει των αποτελεσμάτων όσον αφορά το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ και αποσαφήνισε ουσιαστικά το πεδίο εφαρμογής των κανόνων.

Τον Μάρτιο του 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση υποβολής στοιχείων με σκοπό να λάβει παρατηρήσεις όσον αφορά την έκδοση κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού από δεσπόζουσες επιχειρήσεις. Τα ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν γενικά την ικανοποίησή τους για την πρωτοβουλία και ζήτησαν σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου κατά την εφαρμογή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ σε συμπεριφορές αποκλεισμού.

Παράλληλα με την πρόσκληση υποβολής στοιχείων, η Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση (και παράρτημα) για την τροποποίηση των κατευθύνσεων που είχε εκδώσει το 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας όσον αφορά τις καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού.  Μετά την έγκριση των κατευθυντήριων γραμμών, η Επιτροπή θα αποσύρει τις κατευθύνσεις του 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας, όπως τροποποιήθηκαν με την ανακοίνωση του Μαρτίου 2023.

Η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, τον Μάρτιο του 2023, δημοσίευσε επίσης ένα ενημερωτικό σημείωμα πολιτικής με τίτλο «Μια δυναμική και εφαρμόσιμη προσέγγιση του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ βάσει αποτελεσμάτων» , το οποίο εξηγεί περαιτέρω το πλαίσιο για τη δρομολόγηση της πρωτοβουλίας έκδοσης κατευθυντήριων γραμμών, καθώς και τις αλλαγές που εισάγονται με την ανακοίνωση στις κατευθύνσεις του 2008 σχετικά με τις προτεραιότητες κατά τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή διατίθενται στην ειδική ιστοσελίδα της ΓΔ Ανταγωνισμού, στην οποία περιέχεται σύνδεσμος για το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών, καθώς και οδηγίες σχετικά με τον τρόπο υποβολής παρατηρήσεων.

Δηλώσεις

Οι καταχρηστικές πρακτικές αποκλεισμού βλάπτουν τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους καταναλωτές. Οδηγούν σε υψηλότερες τιμές, λιγότερη καινοτομία και χαμηλότερη ποιότητα αγαθών και υπηρεσιών. Επομένως, οι κανόνες του παιχνιδιού πρέπει να είναι σαφείς, προκειμένου η παρέμβασή μας κατά των καταχρήσεων αυτών να είναι αποτελεσματική. Το σχέδιο κατευθυντήριων γραμμών επιδιώκει να παρουσιάσει ένα προβλέψιμο, συνεκτικό και λειτουργικό πλαίσιο για την αξιολόγηση της καταχρηστικής συμπεριφοράς. Το εν λόγω σχέδιο αντικατοπτρίζει την ερμηνεία της νομολογίας της ΕΕ και συγκεντρώνει την πολύτιμη εμπειρία που αποκτήθηκε από την επιβολή των κανόνων περί καταχρηστικών πρακτικών. Καλούμε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να εκφράσουν τις απόψεις τους.

κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού

Press Release in English