Ο πίνακας αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις του 2021, που δημοσιεύτηκε σήμερα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αφορά τις δαπάνες για τις κρατικές ενισχύσεις το 2020, καταδεικνύει τον καίριο ρόλο της πολιτικής για τις κρατικές ενισχύσεις στη διατήρηση μιας δίκαιης ενιαίας αγοράς, ενώ παράλληλα επιτρέπει στα κράτη μέλη να στηρίζουν τις επιχειρήσεις σε περιόδους οξειών και απρόβλεπτων κρίσεων.
Το 2020 τα κράτη μέλη χορήγησαν 384,33 δισ. ευρώ στο πλαίσιο μέτρων κρατικών ενισχύσεων για όλους τους στόχους, εκ των οποίων 227,97 δισ. ευρώ βοήθησαν τις επιχειρήσεις που επλήγησαν σοβαρά από την πανδημία του κορονοϊού να παραμείνουν βιώσιμες.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε σχετικά: «Ο πίνακας αποτελεσμάτων σχετικά με τις δαπάνες για τις κρατικές ενισχύσεις το 2020 που δημοσιεύτηκε σήμερα καταδεικνύει πρωτοφανή επίπεδα δημόσιας στήριξης για να διασφαλιστεί ότι οι επιχειρήσεις που έχουν πληγεί σοβαρά από την πανδημία του κορονοϊού θα μπορέσουν να επιβιώσουν. Δείχνει επίσης ότι τα προσωρινά μέτρα που θεσπίστηκαν ήταν αναλογικά και αναγκαία και ανταποκρίνονταν στην οικονομική ζημία που προκλήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ένα επιπλέον πολύ σημαντικό στοιχείο που καταδεικνύεται είναι ότι οι δαπάνες κρατικών ενισχύσεων για στόχους που δεν συνδέονται με την κρίση παρέμειναν εντός των προ της πανδημίας ορίων. Ο πίνακας επιβεβαιώνει τον καίριο ρόλο της πολιτικής για τις κρατικές ενισχύσεις ως ακρογωνιαίου λίθου μιας δίκαιης ενιαίας αγοράς».
Ο ετήσιος πίνακας αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις παρέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση των δαπανών της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις με βάση τις εκθέσεις που υποβάλλουν τα κράτη μέλη.
Ο πίνακας αποτελεσμάτων για τις κρατικές ενισχύσεις του 2021 περιλαμβάνει τις δαπάνες για ενισχύσεις που πραγματοποιήθηκαν από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο το 2020. Συγκεκριμένα, ο πίνακας δείχνει τα εξής:
- Το 2020 τα κράτη μέλη και το Ηνωμένο Βασίλειο δαπάνησαν 384,33 δισ. ευρώ, δηλαδή περίπου 2,43 % του συνδυασμένου ΑΕΠ τους για το 2020, σε κρατικές ενισχύσεις για όλους τους στόχους, εξαιρουμένων των ενισχύσεων στους σιδηροδρόμους και στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος. Ενώ οι συνολικές δαπάνες για τα μέτρα που σχετίζονται με τη νόσο COVID-19 ανήλθαν σε 227,97 δισ. ευρώ (περίπου 59 % των συνολικών δαπανών για κρατικές ενισχύσεις), η δημόσια στήριξη για άλλα μέτρα, που δεν σχετίζονται με την πανδημία του κορονοϊού, ανήλθε στα 156,36 δισ. ευρώ (περίπου 41 % των συνολικών δαπανών).
- Όσον αφορά τις δαπάνες για κρατικές ενισχύσεις στο πλαίσιο της πανδημίας του κορονοϊού, η Πολωνία και η Ελλάδα είναι τα κράτη μέλη με το μεγαλύτερο μερίδιο δαπανών για κρατικές ενισχύσεις λόγω της νόσου COVID-19 σε σχέση με το εθνικό ΑΕΠ του 2020 (3,8 % και 3,6 % αντίστοιχα), ακολουθούμενες από τη Μάλτα (3 %), τη Σλοβενία (2,5 %), την Ουγγαρία (2,1 %) και τη Γερμανία (1,9 %). Η Ιρλανδία (0,2 %) και η Σουηδία (0,2 %) είναι τα κράτη μέλη με τις μικρότερες δαπάνες σε σχετικούς όρους, ακολουθούμενες από τη Φινλανδία (0,3 %), το Βέλγιο (0,4 %) και τις Κάτω Χώρες (0,58 %).
- Όσον αφορά τις δαπάνες κρατικών ενισχύσεων για στόχους που δεν σχετίζονται με την κρίση του κορονοϊού:
- Το 2020 οι δαπάνες κρατικών ενισχύσεων για στόχους που δεν σχετίζονται με την κρίση παρέμειναν εντός των προ της πανδημίας ορίων. Συγκεκριμένα, αυξήθηκαν κατά 9,12 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το 2019. Η αύξηση αυτή, μολονότι είναι χαμηλότερη από εκείνη που παρατηρήθηκε το 2019 σε σχέση με το 2018 (13,44 δισ. ευρώ), συνάδει με τη μέση ετήσια αύξηση που καταγράφηκε την περίοδο 2015-2019 (9,80 δισ. ευρώ ετησίως).
- Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, το 2020 η προστασία του περιβάλλοντος και η εξοικονόμηση ενέργειας αποτελούν τους στόχους πολιτικής που δεν σχετίζονται με την κρίση για τους οποίους οι δαπάνες των κρατών μελών είναι σημαντικά μεγαλύτερες (77 δισ. ευρώ), ακολουθούμενες από την περιφερειακή ανάπτυξη (18,30 δισ. ευρώ) και την έρευνα και ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της καινοτομίας (16,40 δισ. ευρώ).
- Σε σύγκριση με το 2019, οι συνολικές δαπάνες για έργα που δεν σχετίζονται με την κρίση και συγχρηματοδοτούνται από κονδύλια της ΕΕ και των κρατών μελών αυξήθηκαν από περίπου 14,85 δισ. ευρώ το 2019 σε περίπου 17,83 δισ. ευρώ το 2020, σημειώνοντας αύξηση κατά 2,98 δισ. ευρώ (+20 %), η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από την ετήσια αύξηση που παρατηρήθηκε κατά τα δύο προηγούμενα έτη (+3 % το 2019 και +9 % το 2018). Το ποσό αυτό προστίθεται στα άνευ προηγουμένου ποσά τα οποία δαπανήθηκαν για συγχρηματοδοτούμενα μέτρα που σχετίζονται με τη νόσο COVID-19 (12,95 δισ. ευρώ), με αποτέλεσμα οι συνολικές συγχρηματοδοτούμενες δαπάνες για κρατικές ενισχύσεις να ανέρχονται στο επίπεδο ρεκόρ των 30,78 δισ. ευρώ το 2020.
- Ακολουθώντας την ίδια τάση με τα προηγούμενα έτη, τα κράτη μέλη χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τον γενικό κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία (ΓΚΑΚ), ο οποίος προβλέπει τη δυνατότητα εφαρμογής ορισμένων μέτρων με περιορισμένο αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά χωρίς προηγούμενη έγκριση της Επιτροπής, καθώς και άλλες τομεακές απαλλαγές κατά κατηγορία (δηλαδή τον κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία στον γεωργικό τομέα και τον κανονισμό απαλλαγής κατά κατηγορία στον τομέα της αλιείας). Το 2020 το 79 % των νέων μέτρων κρατικών ενισχύσεων εφαρμόστηκαν βάσει των κανονισμών απαλλαγής κατά κατηγορία. Ο απόλυτος αριθμός των νέων μέτρων που απαλλάσσονται κατά κατηγορία, μολονότι αυξήθηκε το 2020 (2091 μέτρα το 2020, 1815 μέτρα το 2019), αντιπροσωπεύει χαμηλότερο μερίδιο του συνόλου των νέων μέτρων σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη (τα νέα μέτρα που απαλλάσσονται κατά κατηγορία αντιπροσώπευαν +98,8 % των συνολικών νέων μέτρων το 2019). Αυτό συνδέεται με τη μεγάλη αύξηση των μέτρων για τη νόσο COVID-19 που κοινοποιήθηκαν το 2020. Οι δαπάνες στο πλαίσιο των μέτρων του ΓΚΑΚ αυξήθηκαν το 2020 σε σχέση με το προηγούμενο έτος (+9 %, 59,5 δισ. ευρώ), αν και με βραδύτερο ρυθμό απ' ό,τι τα δύο προηγούμενα έτη (+13 % το 2018 και +12 % το 2019).
Ιστορικό
Το προσωρινό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις λόγω COVID εγκρίθηκε στις 19 Μαρτίου 2020 ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να κάνουν χρήση της πλήρους ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις με στόχο τη στήριξη της οικονομίας στο πλαίσιο της έξαρσης του κορονοϊού. Το προσωρινό πλαίσιο για την COVID τροποποιήθηκε στις 3 Απριλίου, στις 8 Μαΐου, στις 29 Ιουνίου και στις 13 Οκτωβρίου 2020, καθώς και στις 28 Ιανουαρίου και στις 18 Νοεμβρίου 2021. Όπως ανακοινώθηκε τον Μάιο του 2022, το προσωρινό πλαίσιο για την COVID δεν παρατάθηκε πέραν της καθορισμένης ημερομηνίας λήξης της 30ής Ιουνίου 2022, με ορισμένες εξαιρέσεις.
Το προσωρινό πλαίσιο για την COVID συμπλήρωσε τις ευρείες δυνατότητες που είναι στη διάθεση των κρατών μελών, όπως μέτρα για την παροχή αποζημίωσης σε επιχειρήσεις για ζημίες που υπέστησαν άμεσα λόγω εξαιρετικών περιστάσεων ή μέτρα που βοηθούν τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν ελλείψεις ρευστότητας και τις επιχειρήσεις που χρειάζονται επείγουσα ενίσχυση διάσωσης.
Επιπλέον, στις 23 Μαρτίου 2022, η Επιτροπή ενέκρινε το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να κάνουν χρήση της ευελιξίας που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις με στόχο τη στήριξη της οικονομίας στο πλαίσιο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε στις 20 Ιουλίου 2022 προκειμένου να συμπληρωθεί η δέσμη μέτρων ετοιμότητας για τον χειμώνα και σύμφωνα με τους στόχους του σχεδίου REPowerEU.
Τέλος, από τον Μάιο του 2012, η Επιτροπή εφαρμόζει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρύθμισης των κρατικών ενισχύσεων («εκσυγχρονισμός των κρατικών ενισχύσεων») με τρεις στενά συνδεδεμένους στόχους: i) ενδυνάμωση της ανάπτυξης σε μια ενισχυμένη, δυναμική και ανταγωνιστική εσωτερική αγορά· ii) εστίαση της εφαρμογής της νομοθεσίας στις υποθέσεις με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην εσωτερική αγορά· και iii) απλούστευση των κανόνων και ταχύτερη λήψη αποφάσεων.
Η διαδικασία εκσυγχρονισμού των κρατικών ενισχύσεων επέτρεψε στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν ταχέως κρατικές ενισχύσεις που προωθούν τις επενδύσεις, την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ώστε η Επιτροπή να εστιάζει στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων στις υποθέσεις που είναι πιθανότερο να οδηγήσουν σε στρέβλωση του ανταγωνισμού.
Στις 7 Ιανουαρίου 2019, η Επιτροπή δρομολόγησε, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για τη βελτίωση της νομοθεσίας, την αξιολόγηση των κανόνων οι οποίοι εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού των κρατικών ενισχύσεων, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας και της ανακοίνωσης για σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ). Η αξιολόγηση έλαβε τη μορφή «ελέγχου καταλληλότητας». Στόχος ήταν να διαμορφωθεί μια βάση για τις αποφάσεις σχετικά με την περαιτέρω παράταση ή, ενδεχομένως, την επικαιροποίηση των υφιστάμενων κανόνων.
Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης συνοψίζονται σε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Τα ορόσημα του ελέγχου καταλληλότητας παρατίθενται στη διαδικτυακή πύλη για τη βελτίωση της νομοθεσίας. Όλοι οι σχετικοί κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων των ήδη τροποποιημένων κανόνων, είναι διαθέσιμοι εδώ.
Λεπτομέρειες
- Ημερομηνία δημοσίευσης
- 8 Σεπτεμβρίου 2022
- Ημερομηνία δημοσίευσης
- Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα