Η Επιτροπή χαιρετίζει την πολιτική συμφωνία σχετικά με την πρόταση για δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα η οποία εντάσσεται στον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης

Η Επιτροπή εκφράζει σήμερα την ικανοποίησή της για την πολιτική συμφωνία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου επί της πρότασής της για νέα δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα. Μ' αυτόν τον τρόπο έχει σημειωθεί συμφωνία επί όλων των προτάσεων που αφορούν τον Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης και εκκρεμεί η τελική έγκρισή τους από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Η διευκόλυνση απευθύνεται ειδικά σε οντότητες του δημόσιου τομέα, δημιουργώντας όρους προτιμησιακής δανειοδότησης για έργα που δεν παράγουν επαρκή έσοδα ώστε να είναι οικονομικά βιώσιμα. Αποτελείται από συνδυασμό επιχορηγήσεων (1,5 δισ. ευρώ) από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και δανείων (10 δισ. ευρώ) από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Η στήριξη μέσω επιχορηγήσεων θα προστίθεται στο δάνειο της ΕΤΕπ, θα μειώνει την οικονομική επιβάρυνση των δικαιούχων και θα αυξάνει την ελκυστικότητα των σχετικών επενδύσεων. Θα παρέχεται στους δικαιούχους συμβουλευτική υποστήριξη, μέσω του συμβουλευτικού κόμβου που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του InvestEU.

Η Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, κ. Ελίζα Φερέιρα, δήλωσε σχετικά: «Η διευκόλυνση αυτή αποτελεί σημαντικό εργαλείο για να βοηθηθούν οι περιφέρειες και οι κοινότητές μας να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που απορρέουν από την κλιματική μετάβαση. Θα συμπληρώσει την εργαλειοθήκη μας για τη στήριξη όσων ζουν σε περιφέρειες δίκαιης μετάβασης με σκοπό την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας. Είναι πολύ σημαντικό το ό,τι είμαστε σε θέση να κάνουμε κάτι τέτοιο σήμερα, λίγες μόνο ημέρες μετά τη συμφωνία για έναν νόμο για το κλίμα. Με τη μείωση του κόστους της μετάβασης, θα βοηθήσουμε την ΕΕ στο σύνολό της να επιτύχει τους στόχους της κλιματικής ουδετερότητας για το 2050. Προσβλέπω στην οριστική έγκριση του κανονισμού ώστε να μπορέσει να αρχίσει να ρέει πρόσθετη χρηματοδότηση για μια συνεκτική μετάβαση και ένα νέο ξεκίνημα για τις περιοχές και τους ανθρώπους που επηρεάζονται.»

Στο πλαίσιο της υλοποίησης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η διευκόλυνση θα συμβάλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων της μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα στις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο, όπως αυτές προσδιορίζονται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης. Θα συμπληρώσει τους υπόλοιπους δύο πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, δηλαδή το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και ένα ειδικό καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU.

Συνολικά, η διευκόλυνση αναμένεται να κινητοποιήσει δημόσιες επενδύσεις ύψους μεταξύ 25 και 30 δισ. ευρώ κατά τα επόμενα 7 έτη. Η ΕΤΕπ θα είναι ο κύριος εταίρος χρηματοδότησης. Ωστόσο, ο κανονισμός προβλέπει τη δυνατότητα συνεργασίας με άλλους εταίρους χρηματοδότησης, σε περίπτωση πιθανής μελλοντικής αύξησης των πόρων.

Η διευκόλυνση θα υλοποιηθεί υπό άμεση διαχείριση από την Επιτροπή και τον Εκτελεστικό Οργανισμό για το Κλίμα, τις Υποδομές και το Περιβάλλον (CINEA) και θα παρέχει στήριξη είτε σε μεμονωμένα έργα είτε μέσω δανείων-πλαισίων.

Στα κυριότερα στοιχεία του συμβιβαστικού κειμένου περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

• Πόροι: 1,525 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη συνιστώσα επιχορήγησης και 10 δισ. ευρώ ως δάνεια από την ΕΤΕπ.
• Στόχος: στήριξη των οντοτήτων του δημόσιου τομέα για την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών προκλήσεων των περιοχών που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό από την κλιματική μετάβαση της ΕΕ, όπως αυτές προσδιορίζονται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης.
• Η συνιστώσα επιχορήγησης θα υλοποιηθεί υπό άμεση διαχείριση.
• Οι επιχορηγήσεις χορηγούνται σε δύο στάδια: επιχορηγήσεις βάσει προσκλήσεων υποβολής προτάσεων που δεν υπερβαίνουν τα εθνικά μερίδια και επιχορηγήσεις που χορηγούνται σε ανταγωνιστική βάση σε ενωσιακό επίπεδο έως ότου εξαντληθούν οι εναπομένοντες πόροι.
• Συμβουλευτική στήριξη για την προετοιμασία, την ανάπτυξη και την υλοποίηση επιλέξιμων έργων παρέχεται στους δικαιούχους μέσω του συμβουλευτικού κόμβου που θεσπίζεται στο πλαίσιο του InvestEU.
• Προγράμματα εργασίας που προσδιορίζουν τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας και τα κριτήρια για την επιλογή των έργων και την ιεράρχησή τους σε περίπτωση που η ζήτηση υπερβαίνει τους χρηματοδοτικούς πόρους στο πλαίσιο των εθνικών κονδυλίων.
• Κριτήρια ανάθεσης, τα οποία θα διευκρινιστούν αργότερα στα προγράμματα εργασίας και τα οποία μπορούν να εφαρμόζονται σε περίπτωση που ο αριθμός των επιλέξιμων έργων υπερβαίνει τους διαθέσιμους πόρους. Προτεραιότητα θα δοθεί σε δικαιούχους που βρίσκονται σε λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες.
• Κατάλογος των οριζόντιων αρχών που πρέπει να γίνονται σεβαστές σε όλες τις επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων, της απαγόρευσης των διακρίσεων και της κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας. Η αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» αποτελεί επίσης μέρος αυτών των στοιχείων.
• Αυξημένη συνιστώσα επιχορήγησης για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, που θα μπορούσε να φτάσει έως και το 25 % της συνιστώσας του δανείου.
• Αυξημένο κονδύλι για τεχνική βοήθεια, προς όφελος των φορέων υλοποίησης έργων στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες.

Επόμενα βήματα

Ύστερα από την τεχνική οριστικοποίηση του κειμένου που θα αντικατοπτρίζει την πολιτική συμφωνία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα πρέπει να εγκρίνουν το κείμενο ώστε να είναι δυνατή η θέση σε ισχύ του κανονισμού. Παράλληλα, ο κανονισμός για το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης πρέπει να δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα και τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης πρέπει να υποβληθούν στην Επιτροπή και να εγκριθούν. Οι πρώτες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων στο πλαίσιο της διευκόλυνσης αναμένεται να δρομολογηθούν κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021.

Ιστορικό

Η δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα είναι ένας από τους τρεις πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, ο οποίος αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας της ΕΕ έως το 2050. Η δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα προτάθηκε από την Επιτροπή στις 28 Μαΐου 2020. Οι άλλοι δύο πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης είναι το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (για το οποίο επιτεύχθηκε πολιτική συμφωνία από τους συννομοθέτες τον Δεκέμβριο του 2020) και ένα ειδικό καθεστώς δίκαιης μετάβασης στο πλαίσιο του InvestEU που συμφωνήθηκε στο πλαίσιο του κανονισμού InvestEU στις 17 Μαρτίου 2021.

Το πλαίσιο διακυβέρνησης του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης επικεντρώνεται στα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης που θα προετοιμάσουν τα κράτη μέλη ώστε να προσδιορίσουν τις περιοχές που επηρεάζονται αρνητικά σε μεγαλύτερο βαθμό από τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και τις επενδύσεις που θα συμβάλουν στην κοινωνικοοικονομική αλλαγή στις εν λόγω περιοχές.

Η προετοιμασία των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης αποτελεί βασική προϋπόθεση για τον προγραμματισμό και, στη συνέχεια, για την εκτέλεση των πόρων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και των άλλων πυλώνων του. Κάθε κράτος μέλος θα προετοιμάσει το σχέδιό του σε συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους εσωτερικούς εταίρους, σε συνεννόηση με την Επιτροπή, και εξασφαλίζοντας ότι το σχέδιό του θα συνάδει με τις περιφερειακές στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης και με τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα. Η Επιτροπή θα εγκρίνει τα σχέδια μαζί με τα προγράμματα που συνεπάγονται στήριξη από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης.

Για περισσότερες πληροφορίες

Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης

Press Release in English