Έκθεση για τον φαρμακευτικό κλάδο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έκθεση που παρέχει επισκόπηση της επιβολής των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ και των κανόνων της ΕΕ για τις συγκεντρώσεις, από την Επιτροπή και τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού («ΕΑΑ»), στον φαρμακευτικό κλάδο μεταξύ 2018 και 2022. Η σημερινή έκθεση δείχνει ότι η ενεργός επιβολή των αντιμονοπωλιακών κανόνων και των κανόνων για τις συγκεντρώσεις εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εξασφάλιση της πρόσβασης των Ευρωπαίων ασθενών σε ευρύτερη επιλογή οικονομικά προσιτών και καινοτόμων φαρμάκων. Ειδικότερα, συνέβαλε στην επίτευξη αυτού του στόχου κατά τη διάρκεια της δύσκολης περιόδου της πανδημίας του κορονοϊού.

Η Επιτροπή συνέταξε την έκθεση, η οποία καλύπτει τα φάρμακα και ορισμένα ιατρικά προϊόντα, σε συνεργασία με τις ΕΑΑ των 27 κρατών μελών της ΕΕ, με τις οποίες συνεργάζεται η Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ανταγωνισμού («ΕΔΑ»). Αποτελεί συνέχεια προηγούμενης έκθεσης που καλύπτει τα έτη 2009-2017, η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2019.

Οι αρχές θα συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για την επιβολή της νομοθεσίας στον φαρμακευτικό κλάδο ως ζήτημα υψηλής προτεραιότητας λόγω της οικονομικής σημασίας της και του αντικτύπου της στην ευημερία και τη ζωή των ανθρώπων.  

Κύριες διαπιστώσεις της έκθεσης

Η επιβολή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας έχει συμβάλει σε δικαιότερες τιμές για τα φάρμακα

Όσον αφορά τις αντιανταγωνιστικές συμφωνίες και τις περιπτώσεις κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, από το 2018 η Επιτροπή και οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού:

• εξέδωσαν 26 αποφάσεις κατά αντιανταγωνιστικών πρακτικών στον τομέα της προμήθειας φαρμάκων, επιβάλλοντας πρόστιμα συνολικού ύψους άνω των 780 εκατ. ευρώ ή καθιστώντας νομικά δεσμευτικές τις δεσμεύσεις που πρότειναν οι εταιρείες για την επανόρθωση της αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς τους· και
• διερεύνησαν περισσότερες από 70 άλλες υποθέσεις, εκ των οποίων οι 40 τελικά έκλεισαν και 30 βρίσκονται επί του παρόντος σε εξέλιξη.

Οι εν λόγω αντιανταγωνιστικές πρακτικές έπληξαν την καινοτομία και τις τιμές και περιλάμβαναν: i) την κατάχρηση του συστήματος διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και την καταχρηστική προσφυγή στη δικαιοσύνη για την παράταση της αποκλειστικότητας των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας · ii) τη δυσφήμηση των προϊόντων ενός ανταγωνιστή για την προστασία των πωλήσεων της δεσπόζουσας εταιρίας· iii) τη σύναψη συμφωνιών πληρωμής για καθυστέρηση, στο πλαίσιο των οποίων οι εταιρείες παραγωγής πρωτότυπων φαρμάκων και γενοσήμων συμμάχησαν για να διατηρήσουν τα γενόσημα φάρμακα εκτός αγοράς και να μοιραστούν τα κέρδη των πρωτότυπων σκευασμάτων από αυτήν την πρακτική· και iv) υπερβολικές τιμές που χρεώνονται για φάρμακα που δεν καλύπτονται από δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.

Ο έλεγχος των συγκεντρώσεων έχει διατηρήσει τις τιμές των φαρμάκων σε χαμηλότερα επίπεδα και τις αγορές ανταγωνιστικές

Οι υψηλότερες τιμές, η συγκέντρωση των αγορών και η μείωση των επιλογών ή της έρευνας και ανάπτυξης μπορεί επίσης να προκύψουν από συγκεντρώσεις μεταξύ φαρμακευτικών εταιρειών. Η Επιτροπή εξέτασε περισσότερες από 30 συγκεντρώσεις στον φαρμακευτικό κλάδο και εξέφρασε ανησυχίες σε πέντε περιπτώσεις, στις οποίες οι συγκεντρώσεις θα μπορούσαν να είχαν ως συνέπεια να αυξηθούν οι τιμές, οι ασθενείς και τα εθνικά συστήματα υγείας να στερηθούν ορισμένα φάρμακα ή να μειωθεί η καινοτομία για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων. Η Επιτροπή ενέκρινε τέσσερις από αυτές τις συγκεντρώσεις μόνο αφού οι εταιρείες πρότειναν διορθωτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των ανησυχιών της Επιτροπής και τη διατήρηση του υφιστάμενου βαθμού ανταγωνισμού. Μία περίπτωση εγκαταλείφθηκε αφού η Επιτροπή εξέφρασε αρχικά ανησυχίες ως προς τον ανταγωνισμό.

Η προδραστική παρακολούθηση συνέβαλε στην καθοδήγηση των φορέων της αγοράς

Οι αρχές ανταγωνισμού ανέλαβαν 60 δραστηριότητες παρακολούθησης της αγοράς και ευαισθητοποίησης οι οποίες i) παρείχαν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία των αγορών · ii) συνέβαλαν σε έναν πιο ανταγωνιστικό σχεδιασμό των κανονιστικών ρυθμίσεων και της νομοθεσίας· και iii) παρείχαν καθοδήγηση στους συμμετέχοντες στην αγορά, και μάλιστα ενεργοποίησαν έρευνες αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας σε συγκεκριμένες μεμονωμένες περιπτώσεις.

Η έκθεση περιγράφει επίσης τις πρωτοβουλίες καθοδήγησης και συντονισμού που ανέλαβε το ΕΔΑ για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού, ιδίως την κοινή δήλωση σχετικά με την εφαρμογή των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ στο πλαίσιο της πανδημίας του κορονοϊού, η οποία εκδόθηκε από το ΕΔΑ και την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ. Η δήλωση αυτή αποσκοπούσε στην παροχή ενιαίας αντίδρασης του ΕΔΑ σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής του δικαίου ανταγωνισμού της ΕΕ κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Ιστορικό

Η σημερινή έκθεση και συνοπτική παρουσίαση διατίθενται σε όλες τις επίσημες γλώσσες της ΕΕ στον ιστότοπο της Επιτροπής για τον ανταγωνισμό.

Η έκθεση που δημοσιεύτηκε σήμερα αποτελεί συνέχεια προηγούμενης έκθεσης σχετικά με την επιβολή των κανόνων ανταγωνισμού στον φαρμακευτικό κλάδο, η οποία κάλυπτε τα έτη 2009-2017 και δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2019.

Για να είναι αποτελεσματική η πολιτική ανταγωνισμού και οι δραστηριότητες επιβολής της στον φαρμακευτικό κλάδο, πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες και την προκύπτουσα ανταγωνιστική δυναμική του κλάδου αυτού, όπως η ειδική δομή της ζήτησης και της προσφοράς με τη συμμετοχή διαφόρων ενδιαφερόμενων μερών και το ολοκληρωμένο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο στα διάφορα κράτη μέλη. Επί αυτού του τελευταίου σημείου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε στις 26 Απριλίου 2023, δέσμη μέτρων για τα φαρμακευτικά προϊόντα με την οποία πρότεινε στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την αναθεώρηση της φαρμακευτικής νομοθεσίας της ΕΕ, με βάση τις προπαρασκευαστικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά την περίοδο από την έγκριση της φαρμακευτικής στρατηγικής για την Ευρώπη το 2020. Στόχος της προτεινόμενης αναθεώρησης της φαρμακευτικής νομοθεσίας είναι να καταστήσει τα φάρμακα πιο προσβάσιμα (σε όλα τα κράτη μέλη), διαθέσιμα (για την αντιμετώπιση των κινδύνων ελλείψεων) και οικονομικώς προσιτά (για τα εθνικά συστήματα υγείας και τους ασθενείς), στηρίζοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της φαρμακευτικής βιομηχανίας της ΕΕ, καταπολεμώντας τη μικροβιακή αντοχή και εξασφαλίζοντας υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα φαρμάκων.

Η Επιτροπή και οι ΕΑΑ συνεργάζονται στενά στο πλαίσιο του ΕΔΑ. Οι ΕΑΑ είναι πλήρως εξουσιοδοτημένες να εφαρμόζουν τα άρθρα 101 και 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Εάν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά δεν επηρεάζει το διασυνοριακό εμπόριο, οι εθνικές αρχές ανταγωνισμού εφαρμόζουν απλώς τους εθνικούς αντιμονοπωλιακούς κανόνες, οι οποίοι συχνά αντικατοπτρίζουν τη νομοθεσία της ΕΕ. Η Επιτροπή έχει καθήκον να εξετάζει τις συγκεντρώσεις που έχουν ενωσιακή διάσταση, δηλ. τις περιπτώσεις στις οποίες ο κύκλος εργασιών των εταιρειών που συμμετέχουν στη συγκέντρωση υπερβαίνει τα κατώτατα όρια που καθορίζει ο κανονισμός συγκεντρώσεων της ΕΕ. Αν δεν πληρούνται τα όρια αυτά, μια συγκέντρωση μπορεί να περιέλθει στην εθνική δικαιοδοσία και να εξεταστεί από μία ή περισσότερες ΕΑΑ.

Δηλώσεις

Η σημερινή έκθεση αναδεικνύει τις συνεχείς προσπάθειες επιβολής που καταβάλλουν οι αρχές ανταγωνισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη για τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας των φαρμακευτικών αγορών. Η εύρυθμη λειτουργία τους είναι απαραίτητη για την παροχή πιο προσιτών φαρμάκων και περισσότερων επιλογών στους ασθενείς και στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, ιδίως στο πλαίσιο κρίσεων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Θα συνεχίσουμε το έργο μας κατά προτεραιότητα σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα, διασφαλίζοντας ότι συμβαδίζουμε με τους διαρκώς μεταβαλλόμενους τρόπους με τους οποίους οι εταιρείες επιδιώκουν να προστατευτούν αδικαιολόγητα από τον ανταγωνισμό.

κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού

Press Release in English